Công xã Paris 1871 – Cuộc cách mạng vĩ đại của giai cấp vô sản

Tác giả: Quang Anh - Cập nhật: 02/10/2024

Công xã Paris, sự kiện lịch sử quan trọng xảy ra vào năm 1871, không chỉ là một trang sử vẻ vang trong phong trào cách mạng vô sản mà còn đánh dấu bước ngoặt trong cuộc đấu tranh giành quyền lực của giai cấp công nhân. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử giai cấp vô sản thành lập một nhà nước của riêng mình, với mục tiêu mang lại công bằng và bình đẳng cho toàn thể xã hội.

Mục Lục

Công xã Paris là gì?

Công xã Pari là một cuộc cách mạng xã hội sâu rộng do giai cấp công nhân và nhân dân lao động Paris khởi xướng.

Trong vòng 72 ngày ngắn ngủi, Công xã đã thể hiện một mô hình xã hội mới – dân chủ và công bằng.

Mặc dù thất bại, Công xã Paris vẫn là một ngọn cờ dẫn đường cho các cuộc đấu tranh giải phóng của giai cấp vô sản trên toàn thế giới.

Bức tượng bị lật đổ của Napoléon tại Place Vendôme (Quảng trường Vendôme) ngày 16/5/1871 theo lệnh của công xã Paris

Nguồn gốc và sự hình thành của Công xã Paris

Chiến tranh Pháp – Phổ năm 1870 đã đẩy nước Pháp vào tình thế nguy cấp. Thất bại thảm hại của Napoleon III tại Sedan đã châm ngòi cho cuộc khởi nghĩa của nhân dân Paris.

Ngày 4/9/1870, chính quyền mới được thành lập nhưng nhanh chóng đầu hàng Phổ trước sức ép quân sự.

Sự bất mãn của nhân dân Paris trước chính phủ tư sản ngày càng tăng cao, đặc biệt khi chính phủ này tỏ ra yếu kém trong việc bảo vệ đất nước. Điều này đã dẫn đến cuộc đấu tranh vũ trang vào ngày 18/3/1871. Quân đội chính phủ thất bại trong việc chiếm lại Mông-mác, mở đường cho nhân dân Paris làm chủ thành phố.

Ngày 26/3, Hội đồng Công xã được bầu ra, đánh dấu sự ra đời của một nhà nước mới mang tính cách mạng.

Công xã Paris đã thực hiện nhiều cải cách tiến bộ, phục vụ lợi ích của nhân dân lao động như: bãi bỏ quân đội thường trực, tách nhà thờ ra khỏi nhà nước, bầu cử các quan chức nhà nước, thành lập các xưởng sản xuất do công nhân tự quản,…

Tuy nhiên, do sự chống đối quyết liệt của chính phủ tư sản và các cường quốc châu Âu, Công xã Paris đã bị đàn áp đẫm máu vào cuối tháng 5 năm 1871.

Sự thất bại của Công xã Paris là một bài học lịch sử đau xót nhưng cũng là một mốc son quan trọng trong cuộc đấu tranh vì tự do và bình đẳng của giai cấp công nhân.

Cơ cấu tổ chức và bộ máy chính quyền của Công xã Pari

Cơ quan cao nhất của Công xã Paris là Hội đồng Công xã, đóng vai trò vừa là cơ quan lập pháp vừa là cơ quan hành pháp. Hội đồng đã thành lập các ủy ban chuyên trách để thực hiện các quyết định của mình.

Những người cộng sản trên chiến lũy trong cuộc nổi dậy của giai cấp công nhân năm 1871 ở Paris

Một trong những quyết định quan trọng đầu tiên của Công xã là giải tán quân đội và cảnh sát cũ, thay vào đó là lực lượng vũ trang và an ninh do nhân dân tự tổ chức.

Để bảo vệ quyền lợi của người lao động, Công xã đã ban hành nhiều sắc lệnh tiến bộ như:

Giải tán quân đội và cảnh sát cũ, thành lập lực lượng bảo vệ do nhân dân tự quản.
Tách nhà thờ ra khỏi nhà nước, bãi bỏ việc dạy kinh thánh trong trường học, thực hiện giáo dục bắt buộc và miễn phí.
Giao các xí nghiệp bị chủ bỏ lại cho công nhân quản lý.
Quy định mức lương tối thiểu, giảm thời gian làm việc ban đêm, cấm trừng phạt công nhân một cách vô lý.
Hoãn trả tiền thuê nhà và nợ, điều tiết giá cả hàng hóa, đặc biệt là bánh mì.

Nhờ những chính sách trên, Công xã Paris đã trở thành một hình mẫu của nhà nước kiểu mới, đặt quyền lợi của nhân dân lên hàng đầu.

Bài học lịch sử từ cuộc cách mạng Công xã Pari

Mặc dù thất bại, Công xã Paris vẫn được Karl Marx ca ngợi là “tiên khu quang vinh của một xã hội mới”. Hình ảnh của những người cộng sản Paris đã trở thành biểu tượng bất diệt trong lòng giai cấp công nhân thế giới.

Công xã Paris để lại cho chúng ta nhiều bài học quý báu, đặc biệt là về cách mạng và xây dựng chính quyền:

Giành và giữ chính quyền, xây dựng một nhà nước thực sự của dân, do dân và vì dân.
Đấu tranh vì lợi ích của cả dân tộc và giai cấp công nhân.
Cần có một đảng cách mạng chân chính lãnh đạo.
Kiên quyết trấn áp kẻ thù, bảo vệ thành quả cách mạng.
Đoàn kết dân tộc, đoàn kết quốc tế và thực hiện liên minh công nông.

Tuy nhiên, thất bại của Công xã Paris cũng cho thấy những thiếu sót trong quá trình đấu tranh. Đó là sự chưa trưởng thành về chính trị của giai cấp công nhân thời kỳ đó, dẫn đến việc chưa xây dựng được một chính quyền vững mạnh và không thể đối phó với các cuộc phản công.

Cuộc cách mạng Công xã Paris mang lại bài học quý giá về cách mệnh và xây dựng chính quyền

Bài học về việc giành và giữ chính quyền của Công xã Paris vẫn còn nguyên giá trị đến ngày nay. Giành chính quyền chỉ là bước khởi đầu, việc giữ vững và phát triển thành quả cách mạng còn khó khăn hơn nhiều.

Để làm được điều đó, đòi hỏi chúng ta phải:

Tăng cường nội lực, bảo đảm sự trong sạch và hiệu quả của bộ máy nhà nước.
Đối phó với các âm mưu chống phá từ bên trong và bên ngoài.
Sử dụng chính quyền để phục vụ nhân dân, xây dựng một xã hội công bằng và văn minh.

Công xã Paris, dù chỉ tồn tại trong khoảng thời gian ngắn ngủi, nhưng đã để lại một dấu ấn không thể phai mờ trong lịch sử cách mạng thế giới. Sự thất bại của Công xã là bài học đau xót, nhưng đồng thời cũng trở thành nguồn cảm hứng mạnh mẽ cho các phong trào cách mạng sau này.

Những giá trị về công lý, bình đẳng và quyền lực của giai cấp công nhân mà Công xã Paris đại diện vẫn còn vang vọng mãi trong các cuộc đấu tranh cho tự do và quyền lợi của nhân dân lao động trên toàn cầu.