Hội nghị Ianta: Sự kiện quy tụ 3 cường quốc trong Thế Chiến II

Tác giả: Quang Anh - Cập nhật: 03/10/2024

Hội nghị Ianta là một trong những sự kiện lịch sử quan trọng nhất trong Thế chiến thứ II, định hình lại cục diện thế giới sau chiến tranh. Diễn ra từ ngày 4 đến 11 tháng 2 năm 1945 tại thành phố Yalta, Crimea, hội nghị đã quy tụ ba cường quốc lớn lúc bấy giờ: Liên Xô, Mỹ và Anh. Đây không chỉ là cuộc họp nhằm kết thúc chiến tranh mà còn là bước khởi đầu cho việc tái thiết lập trật tự thế giới mới.

Mục Lục

Hội nghị Ianta diễn ra trong hoàn cảnh nào?

Cuối năm 1945, khi Chiến tranh Thế giới thứ hai gần kết thúc, các cường quốc Đồng minh đã tổ chức Hội nghị Ianta tại thành phố Yalta, Nga. Đây là cuộc gặp gỡ lịch sử của ba nhân vật quyền lực nhất thế giới lúc bấy giờ: Tổng thống Mỹ Franklin D. Roosevelt, Thủ tướng Anh Winston Churchill và nhà lãnh đạo Liên Xô Joseph Stalin.

Các nhà lãnh đạo Nga Joseph Stalin, Tổng thống Mỹ Franklin D, Roosevelt và Thủ tướng Anh Winston Churchill (lần lượt từ phải qua trái) tại Hội nghị Ianta

Với chiến thắng đang nghiêng về phe Đồng minh, các nhà lãnh đạo đã tranh thủ cơ hội này để bàn bạc về tương lai của thế giới sau chiến tranh. Họ cùng nhau thảo luận về việc phân chia lãnh thổ Đức, thành lập Liên Hợp Quốc, giải quyết vấn đề Ba Lan và nhiều vấn đề nóng hổi khác.

Tuy nhiên, những quyết định tại Ianta đã gieo mầm cho những bất đồng sâu sắc giữa các cường quốc, đặc biệt là giữa Mỹ và Liên Xô. Sự khác biệt về hệ tư tưởng và lợi ích quốc gia đã dẫn đến Chiến tranh Lạnh kéo dài suốt nửa thế kỷ sau đó.

Nội dung chính của hội nghị Ianta

Năm 1945, khi Chiến tranh Thế giới thứ hai gần kết thúc, các nhà lãnh đạo của ba cường quốc lớn nhất lúc bấy giờ là Mỹ, Anh và Liên Xô đã gặp nhau tại Yalta, Crimea để bàn về tương lai của thế giới. Hội nghị Ianta được xem là một trong những sự kiện lịch sử quan trọng nhất của thế kỷ 20, vì những quyết định tại đây đã định hình lại bản đồ thế giới trong nhiều thập kỷ sau đó.

Cờ của Hoa Kỳ, Liên Xô và Vương quốc Anh được kéo lên tại Hội nghị Yalta, tháng 2 năm 1945.

Mục tiêu chính của hội nghị là quyết định tương lai của thế giới sau khi Thế chiến II kết thúc. Các nhà lãnh đạo đã tập trung vào một số vấn đề cốt lõi:

Phân chia Đức: Đức bị chia cắt thành bốn khu vực, mỗi khu vực do một trong bốn cường quốc Đồng minh kiểm soát (Mỹ, Anh, Liên Xô và Pháp). Quyết định này đặt nền móng cho sự chia cắt nước Đức trong nhiều thập kỷ sau đó.
Tham gia của Liên Xô vào chiến tranh chống Nhật: Liên Xô cam kết tham gia cuộc chiến chống Nhật Bản sau khi Đức đầu hàng, rút ngắn thời gian chiến tranh và góp phần vào sự sụp đổ của Đế quốc Nhật.
Tái thiết lập chính phủ Ba Lan: Các nhà lãnh đạo đã thảo luận về việc thành lập một chính phủ mới cho Ba Lan, một quốc gia chịu nhiều tổn thất trong chiến tranh. Tuy nhiên, những bất đồng về tương lai của Ba Lan đã gây ra những căng thẳng đầu tiên giữa các đồng minh.
Thành lập Liên Hợp Quốc: Hội nghị cũng đặt nền móng cho việc thành lập Liên Hợp Quốc, một tổ chức quốc tế nhằm duy trì hòa bình và an ninh thế giới.

Tuy nhiên, những quyết định tại Ianta đã mang lại cả cơ hội và thách thức. Một mặt, hội nghị đã giúp chấm dứt chiến tranh thế giới đẫm máu nhất lịch sử và đặt nền móng cho một trật tự thế giới mới. Mặt khác, những khác biệt về ý tưởng và lợi ích quốc gia đã dẫn đến sự căng thẳng ngày càng tăng giữa các cường quốc, đặc biệt là giữa Mỹ và Liên Xô và cuối cùng là cuộc Chiến tranh Lạnh kéo dài suốt nửa thế kỷ sau đó.

Cho đến ngày nay, Hội nghị Yalta vẫn là một chủ đề gây nhiều tranh cãi. Nhiều người cho rằng các quyết định tại hội nghị đã góp phần tạo ra một thế giới bất ổn và chia rẽ. Trong khi đó, những người khác lại cho rằng đó là những quyết định khó tránh khỏi trong bối cảnh lịch sử phức tạp lúc bấy giờ.

Ý nghĩa lịch sử của Hội nghị Ianta đối với trật tự thế giới

Hội nghị Ianta năm 1945 không chỉ là một cuộc gặp gỡ giữa các nhà lãnh đạo mà còn là một dấu mốc quan trọng, định hình lại trật tự thế giới sau chiến tranh. Các quyết định tại hội nghị này đã để lại những ảnh hưởng sâu rộng và lâu dài:

Kết thúc Thế chiến II và phân chia thế giới: Hội nghị đã đặt dấu chấm hết cho cuộc chiến tranh tàn khốc nhất lịch sử và xác định cách thức phân chia quyền lợi giữa các cường quốc chiến thắng. Quyết định chia cắt Đức đã tạo ra một bức màn sắt chia cắt châu Âu, đặt nền móng cho cuộc Chiến tranh Lạnh kéo dài suốt nửa thế kỷ sau đó.
Thành lập Liên Hợp Quốc: Hội nghị Ianta đã đặt nền móng cho việc thành lập Liên Hợp Quốc, một tổ chức quốc tế nhằm duy trì hòa bình và an ninh thế giới. Liên Hợp Quốc đã trở thành diễn đàn quan trọng để các quốc gia giải quyết tranh chấp và hợp tác phát triển.
Khởi đầu của trật tự hai cực: Các quyết định tại Ianta đã dẫn đến sự hình thành trật tự hai cực, với hai siêu cường là Mỹ và Liên Xô đối đầu nhau. Sự cạnh tranh giữa hai cường quốc này đã chi phối quan hệ quốc tế trong suốt thời kỳ Chiến tranh Lạnh.
Ảnh hưởng đến các quốc gia nhỏ: Các quyết định tại Ianta cũng ảnh hưởng sâu sắc đến số phận của nhiều quốc gia nhỏ, đặc biệt là các quốc gia ở châu Âu và châu Á. Nhiều quốc gia bị cuốn vào cuộc chiến tranh lạnh và phải đối mặt với những thay đổi lớn về chính trị và xã hội.

Tóm lại, Hội nghị Ianta là một sự kiện lịch sử có tầm quan trọng toàn cầu. Các quyết định tại hội nghị này đã định hình lại bản đồ thế giới, tạo ra những thách thức mới và những cơ hội mới cho nhân loại. Cho đến ngày nay, di sản của Hội nghị Ianta vẫn còn hiện hữu và tiếp tục ảnh hưởng đến quan hệ quốc tế.

Hội nghị Ianta và những ảnh hưởng sâu rộng

Hội nghị Ianta, diễn ra vào cuối Thế chiến II, đã để lại những ảnh hưởng sâu rộng và lâu dài đến trật tự thế giới.

Thứ nhất, hội nghị đã định hình lại bản đồ địa chính trị thế giới, chia cắt các cường quốc thành hai phe đối lập: Mỹ đứng đầu phe tư bản chủ nghĩa và Liên Xô đứng đầu phe xã hội chủ nghĩa. Sự đối đầu giữa hai cực lớn này đã dẫn đến Chiến tranh Lạnh, một giai đoạn căng thẳng kéo dài suốt nửa sau thế kỷ XX, đe dọa hòa bình toàn cầu.

Thứ hai, Hội nghị Ianta đã tạo ra những bất ổn và xung đột ở nhiều khu vực trên thế giới. Việc chia cắt các khu vực ảnh hưởng đã dẫn đến nhiều cuộc chiến tranh cục bộ, đặc biệt là ở châu Á, như chiến tranh Triều Tiên và chiến tranh Việt Nam. Sự cạnh tranh giữa hai siêu cường cũng làm gia tăng căng thẳng và bất ổn tại các quốc gia đang phát triển.

Tổng thống Hoa Kỳ Franklin Roosevelt ngồi trên xe jeep trong khi Thủ tướng Anh Winston Churchill và Bộ trưởng Ngoại giao Liên Xô Vyacheslav Molotov đi bên cạnh khi họ đến Hội nghị Yalta.

Thứ ba, hội nghị đã góp phần làm sâu sắc thêm những bất bình đẳng toàn cầu. Quyết định phân chia thế giới thành các khu vực ảnh hưởng đã tạo ra sự chênh lệch giàu nghèo giữa các quốc gia, đồng thời củng cố vị thế của các cường quốc lớn. Điều này đã dẫn đến nhiều phong trào đấu tranh cho công bằng xã hội và tự do dân tộc.

Thứ tư, Hội nghị Ianta cũng đã khởi đầu một cuộc chạy đua vũ trang quy mô lớn, đe dọa hủy diệt nhân loại. Sự đối đầu giữa hai siêu cường đã thúc đẩy cả hai bên phát triển vũ khí hạt nhân và các loại vũ khí hủy diệt hàng loạt khác.

Hội nghị I an ta đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử thế giới khi góp phần hình thành nên trật tự chính trị quốc tế sau Thế chiến II, với sự phân chia quyền lực rõ rệt giữa các cường quốc.

Mặc dù hội nghị đã giúp ngăn chặn những cuộc xung đột toàn cầu ngay sau chiến tranh, nhưng nó cũng là nguyên nhân dẫn đến sự hình thành của hai cực đối lập và khởi đầu cho Chiến tranh Lạnh kéo dài suốt gần nửa thế kỷ.

Những quyết định tại Ianta không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến các quốc gia tham chiến mà còn tác động đến sự phát triển của hệ thống quốc tế, trở thành bài học lịch sử về việc đạt được hòa bình, cân bằng quyền lực và lợi ích giữa các quốc gia.