Chủ Nghĩa Hậu Hiện Đại: Sự Thay Đổi Tư Duy Trong Thời Kỳ Mới
Chủ nghĩa hậu hiện đại là một trong những trào lưu tư tưởng và văn hóa gây nhiều tranh cãi nhất trong thế kỷ 20. Với đặc điểm nổi bật là sự nghi ngờ và phản biện các giá trị, niềm tin truyền thống, chủ nghĩa hậu hiện đại đã đặt ra những câu hỏi quan trọng về bản chất của thực tại, tri thức và quyền lực.
Hãy cùng Mê Lịch Sử khám phá sự hình thành, phát triển và ảnh hưởng của chủ nghĩa hậu hiện đại đối với xã hội hiện đại ngày nay.
Chủ nghĩa hậu hiện đại là gì?
Hậu hiện đại là một thuật ngữ dùng để chỉ nhiều phong trào nghệ thuật, văn hóa và triết học tuyên bố đánh dấu sự tách biệt khỏi chủ nghĩa hiện đại. Chúng có điểm chung là niềm tin không còn có thể dựa vào những cách thức trước đây để thể hiện thực tế. Tuy nhiên, vẫn có sự bất đồng giữa các chuyên gia về ý nghĩa chính xác hơn của nó ngay cả trong bối cảnh hẹp.
Thuật ngữ này bắt đầu có phạm vi ý nghĩa hiện tại trong phê bình văn học và lý thuyết kiến trúc trong những năm 1950 – 1960.
Đối lập với sự nghiêm túc được cho là của chủ nghĩa hiện đại, chủ nghĩa hậu hiện đại được đặc trưng bởi việc sử dụng các phong cách chiết trung và sự mỉa mai trình diễn, cùng với các đặc điểm khác. Các nhà phê bình cho rằng nó thay thế các lý tưởng đạo đức, chính trị và thẩm mỹ bằng phong cách và sự phô trương đơn thuần.
Hậu hiện đại là một thuật ngữ dùng để chỉ nhiều phong trào nghệ thuật, văn hóa và triết học
Vào những năm 1990, “chủ nghĩa hậu hiện đại” đã trở thành một phản ứng chung – và nói chung là mang tính ăn mừng – đối với chủ nghĩa đa nguyên văn hóa. Những người ủng hộ liên kết với chủ nghĩa nữ quyền, chủ nghĩa đa văn hóa và chủ nghĩa hậu thực dân. Dựa trên lý thuyết hậu cấu trúc, tư tưởng hậu hiện đại tự định nghĩa bằng cách bác bỏ bất kỳ câu chuyện lịch sử đơn lẻ, nền tảng nào.
Điều này đặt ra câu hỏi về tính hợp pháp của lý thuyết Khai sáng về sự tiến bộ và tính hợp lý. Những người chỉ trích cáo buộc rằng tiền đề của nó dẫn đến một hình thức chủ nghĩa tương đối hư vô. Theo nghĩa này, nó đã trở thành một thuật ngữ bị lạm dụng trong văn hóa đại chúng.
Nguồn gốc thuật ngữ “hậu hiện đại”
Thuật ngữ “hậu hiện đại” lần đầu tiên xuất hiện vào những năm 1870 khi nghệ sĩ John Watkins Chapman dùng để mô tả một phong cách hội họa mới, phát triển từ trường phái Ấn tượng của Pháp. Từ điển tiếng Anh Oxford cũng ghi nhận thuật ngữ này vào năm 1916 để chỉ một số họa sĩ có phong cách độc đáo.
Ngoài lĩnh vực nghệ thuật, thuật ngữ này còn được sử dụng trong các lĩnh vực khác như tôn giáo và lịch sử. Năm 1914, linh mục JM Thompson dùng “hậu hiện đại” để mô tả sự thay đổi trong cách nhìn nhận và phê phán tôn giáo. Đến năm 1926, Bernard Iddings Bell sử dụng thuật ngữ này để chỉ một giai đoạn lịch sử mới, vượt qua thời kỳ hiện đại.
Trong bối cảnh lịch sử học thuật, nhà sử học Arnold J. Toynbee là người đầu tiên sử dụng “hậu hiện đại” như một khái niệm chung vào năm 1939. Ông cho rằng cuộc Chiến tranh Thế giới thứ nhất đã mở ra một thời đại mới.
Tuy nhiên, phải đến những năm 1950, 1960, 1970 và 1980, thuật ngữ “hậu hiện đại” mới thực sự trở thành chủ đề được thảo luận rộng rãi và có nhiều ý nghĩa khác nhau trong các lĩnh vực như văn học, nghệ thuật và xã hội học.
Tổng quan về chủ nghĩa hậu hiện đại
Hậu hiện đại là một trào lưu tư tưởng nổi bật trong thế giới đương đại, được đặc trưng bởi sự nghi ngờ về những chân lý tuyệt đối và các hệ thống quan niệm lớn. Thay vào đó, hậu hiện đại nhấn mạnh tính tương đối của kiến thức, sự đa dạng của quan điểm và vai trò quan trọng của ngôn ngữ, quyền lực và văn hóa trong việc hình thành nhận thức của con người.
Hậu hiện đại đặc biệt chú trọng vào việc phá vỡ các nhị nguyên đối lập truyền thống như nam – nữ, đúng – sai, thiện – ác và khám phá những khoảng trống, những vùng xám giữa các phạm trù này. Trào lưu này đã tác động sâu rộng đến nhiều lĩnh vực, từ văn học, nghệ thuật, triết học cho đến xã hội học và chính trị.
Nguồn gốc của hậu hiện đại có thể tìm thấy trong sự phê phán đối với những quan niệm về tiến bộ và lý tính tuyệt đối của chủ nghĩa hiện đại. Các nhà tư tưởng hậu hiện đại cho rằng, những quan niệm này đã góp phần tạo ra nhiều bất công xã hội và những hệ thống quyền lực áp bức.
Hậu hiện đại là một trào lưu tư tưởng nổi bật trong thế giới đương đại
So với chủ nghĩa hiện đại, hậu hiện đại đề cao tính đa nguyên, tính phi tuyến tính và sự phức tạp của thực tại. Thay vì tìm kiếm những chân lý khách quan, hậu hiện đại khuyến khích chúng ta khám phá những góc nhìn đa dạng và xây dựng những ý nghĩa mới cho cuộc sống.
Chủ nghĩa hậu hiện đại đã và đang góp phần định hình tư duy và cách nhìn nhận của con người về thế giới trong thời kỳ đương đại. Bằng cách phá vỡ các quy tắc và giới hạn của tư duy hiện đại, nó mang đến một góc nhìn linh hoạt và đa chiều hơn về thực tại.
Sự hoài nghi về những giá trị tuyệt đối và khuyến khích sáng tạo cá nhân, chủ nghĩa hậu hiện đại đã trở thành nền tảng quan trọng cho nhiều trào lưu nghệ thuật và triết học, mở ra những cuộc thảo luận phong phú về bản chất của văn hóa, con người và xã hội trong thời đại mới.
Chủ nghĩa Thực dụng – Triết lý sống hiệu quả trong thời đại mới
