Các cuộc đảo chính ở Thái Lan gây biến động lịch sử
Thái Lan nổi tiếng với những cuộc đảo chính do quân đội dẫn đầu, gây ra nhiều biến động trong lịch sử chính trị của đất nước. Các cuộc đảo chính ở Thái Lan về quân sự không chỉ phản ánh sự bất ổn chính trị mà còn là hệ quả của cuộc đấu tranh quyền lực giữa quân đội, Hoàng gia và chính phủ. Bài viết sẽ đi tìm hiểu chi tiết các cuộc đảo chính, lý do tại sao chúng xảy ra và tác động của chúng đối với tương lai chính trị của Thái Lan.
Nhìn lại các cuộc đảo chính ở Thái Lan
Cuộc đảo chính Thái Lan năm 1932
Cuộc đảo chính quân sự năm 1932 đánh dấu một bước ngoặt lớn trong lịch sử Thái Lan.
Một nhóm sĩ quan quân đội đã tiến hành lật đổ Vua Prajadhipok mà không có bất kỳ sự đổ máu nào, kết thúc chế độ quân chủ chuyên chế kéo dài gần 700 năm. Thái Lan chuyển sang chế độ quân chủ lập hiến, dẫn đến việc thiết lập hiến pháp và mở ra quá trình cải cách về chính trị và xã hội.
Vua Prajadhipok bị phế truất cùng với Hoàng Hậu của ông.
Đảo chính năm 1933
Phraya Manopakorn Nititada, thủ tướng đầu tiên của Xiêm sau cuộc đảo chính năm 1932, đã giải tán Quốc hội mới thành lập vào năm 1933. Điều này gây ra sự xung đột nội bộ giữa các quan chức chính phủ và các thành viên trong Đảng của ông, tạo ra một tình hình rối loạn.
Quân đội đã can thiệp để khôi phục ổn định và Phraya Manopakorn Nititada bị phế truất khỏi quyền lực.
Năm 1946
Sau cái chết bất ngờ của Vua trẻ Ananda Mahidol vào năm 1946, Thủ tướng Pridi Banomyong từ chức, Phó đô đốc Thawan Thamrongnawasawat lên thay thế. Tuy nhiên, chính phủ mới này nhanh chóng suy yếu bởi tham nhũng và bê bối.
Vào năm 1947, một nhóm sĩ quan quân đội đã can thiệp, đưa Khuang Aphaiwong – nhà sáng lập đảng Dân chủ – lên nắm quyền. Cuộc đảo chính này củng cố vai trò quan trọng của quân đội trong chính trường Thái Lan.
Đảo chính Thái Lan 1951
Cuộc đảo chính im lặng năm 1951 một lần nữa khẳng định tầm ảnh hưởng to lớn của quân đội đối với chính trị Thái Lan. Sau cuộc đảo chính, Quốc hội bị giải tán và Hiến pháp năm 1932 được khôi phục để loại bỏ vai trò của thường dân trong chính phủ.
Sự kiện này diễn ra trong khi Quốc vương Bhumibol Adulyadej đang ở Thụy Sĩ. Thống chế Phibunsongkhram, một trong những người tham gia cuộc đảo chính năm 1932, trở thành thủ tướng.
Gia đình Quốc vương Bhumibol Adulyadej
Cuộc đảo chính năm 1957
Cuộc bầu cử năm 1957 với nhiều cáo buộc gian lận để giữ Nguyên soái Phibunsongkhram tiếp tục nắm quyền đã gây ra làn sóng biểu tình ở Bangkok.
Nguyên soái Sarit Thanarat đã phát động một cuộc đảo chính để lật đổ chính phủ đương nhiệm. Sau đó, Pote Sarasin được bổ nhiệm làm Thủ tướng Lâm thời vào năm 1958, thể hiện sự bất mãn ngày càng lớn với tình hình chính trị lúc bấy giờ.
Nguyên soái Sarit Thanarat
Đảo chính Thái Lan 1971
Thống chế Thanom Kittikachorn đã tiến hành một cuộc can thiệp quân sự, giải tán Quốc hội Thái Lan rồi chính thức nắm quyền kiểm soát đất nước.
Năm 1976
Vào tháng 3, Lực lượng Vệ binh Quốc gia Thái Lan đàn áp một cuộc biểu tình do sinh viên khởi xướng.
Đến tháng 10 cùng năm, quân đội thực hiện đảo chính, lật đổ Thủ tướng Seni Pramoj, áp đặt thiết quân luật toàn quốc và hủy bỏ hiến pháp vừa được thông qua hai năm trước. Tất cả các đảng phái chính trị bị cấm hoạt động.
Đảo chính năm 1977
Chính phủ của Tướng Thanin Kraivichien bị lật đổ trong một cuộc đảo chính hòa bình bởi chính những người đã đưa ông lên nắm quyền vào năm trước đó.
Đảo chính TL năm 1991
Trong năm 1991, Thủ tướng Chatichai Choonhavan bị bắt giữ trên đường tới gặp nhà vua để đề xuất bổ nhiệm Thứ trưởng Quốc phòng, một động thái mà quân đội xem là thách thức.
Tướng Sunthorn Kongsompong lên nắm quyền, lãnh đạo Ủy ban Gìn giữ Hòa bình Quốc gia.
Đảo chính ở Thái Lan năm 2006
Thủ tướng Thaksin Shinawatra bị quân đội lật đổ một cách bất ngờ mà không cần sử dụng vũ lực.
Khi cuộc đảo chính năm 2006 diễn ra, ông Thaksin đang tham dự phiên họp của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc ở New York. Quân đội bãi bỏ Hiến pháp, bãi nhiệm Thaksin và cam kết tiến hành cải cách chính trị.
Các binh sĩ đang thực hiện tuần tra tại Bangkok.
Đảo chính Thái Lan 2014
Tháng 5/2014, quân đội Thái Lan lần thứ 12 can thiệp vào chính trường để ổn định đất nước sau nửa năm biểu tình. Người biểu tình yêu cầu Thủ tướng Yingluck Shinawatra từ chức, nhưng việc bà rời nhiệm sở không đem lại sự ổn định.
Tư lệnh Lục quân Prayuth Chan-ocha tuyên bố quân đội nắm quyền sau khi các cuộc đàm phán chính trị thất bại với mục tiêu ngăn chặn bạo lực leo thang.
Các cuộc đảo chính ở Thái Lan về quân sự đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lịch sử chính trị quốc gia này. Sự can thiệp của quân đội thường làm suy yếu nền dân chủ, nhưng đồng thời cũng là phương tiện mà giới tinh hoa sử dụng để duy trì quyền lực. Để Thái Lan tiến tới một nền chính trị ổn định và bền vững, cần có sự thay đổi trong cách tiếp cận giải quyết tranh chấp, giảm thiểu sự can thiệp của quân đội và củng cố các thể chế dân chủ mạnh mẽ hơn.
