Tôn Thất Thuyết – Nhà yêu nước trong phong trào Cần Vương
Tôn Thất Thuyết là một trong những nhân vật lịch sử tiêu biểu của triều Nguyễn và phong trào Cần Vương. Ông đã cống hiến cả cuộc đời mình để bảo vệ quyền lực của triều đình trước sự xâm lược của thực dân Pháp, khởi xướng phong trào Cần Vương, kêu gọi toàn dân nổi dậy bảo vệ nền độc lập. Cuộc đời và sự nghiệp của Tôn Thất Thuyết gắn liền với những dấu ấn lịch sử đầy bi tráng, cùng tinh thần yêu nước bất khuất.
Tôn Thất Thuyết là ai?
Tôn Thất Thuyết (1839 – 1913) là một vị quan triều Nguyễn, xuất thân từ một gia đình quý tộc thuộc dòng dõi hoàng tộc. Ngay từ khi còn trẻ, ông đã nổi tiếng với tài năng và lòng dũng cảm, không ngừng cống hiến cho sự nghiệp bảo vệ đất nước. Ông giữ nhiều chức vụ quan trọng trong triều đình, nổi bật là chức Thượng thư bộ Binh, người có tiếng nói lớn trong các quyết định về quân sự và đối ngoại.
Tôn Thất Thuyết (1839 – 1913) vị quan của triều đình nhà Nguyễn
Sau khi vua Tự Đức qua đời, Tôn Thất Thuyết tham gia tích cực vào chính trị triều Nguyễn và có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lực của vua Hàm Nghi trước sức ép của thực dân Pháp.
Tôn Thất Thuyết ở đâu?
Sau khi quân Pháp kiểm soát hầu hết triều đình nhà Nguyễn, Tôn Thất Thuyết đã đưa vua Hàm Nghi rời khỏi kinh thành Huế và đến Quảng Trị, nơi ông tổ chức lực lượng kháng chiến. Năm 1885, Tôn Thất Thuyết cùng vua Hàm Nghi ban hành Chiếu Cần Vương, kêu gọi toàn dân nổi dậy chống Pháp.
Dưới sự lãnh đạo của ông, phong trào Cần Vương đã nhanh chóng lan rộng và thu hút được sự ủng hộ của nhiều tầng lớp nhân dân, trí thức yêu nước. Tuy nhiên, sau khi phong trào thất bại, Tôn Thất Thuyết phải sống lưu vong tại Trung Quốc cho đến khi qua đời.
Phủ thờ Tôn Thất Thuyết
Phủ thờ Tôn Thất Thuyết nằm tại huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh, là nơi thờ phụng và tưởng niệm công lao của ông. Phủ thờ được xây dựng theo kiến trúc truyền thống, mang đậm nét văn hóa Việt Nam.
Bên trong phủ thờ, nhiều hiện vật quý giá và tài liệu liên quan đến cuộc đời của Tôn Thất Thuyết được lưu giữ và trưng bày, giúp người đời sau hiểu rõ hơn về cuộc đời và sự nghiệp của vị anh hùng này.
Không chỉ là nơi thờ tự, phủ thờ còn là một di tích lịch sử quan trọng, thu hút nhiều người đến tham quan và tìm hiểu về tinh thần yêu nước của Tôn Thất Thuyết.
Tôn Thất Thuyết và phong trào Cần Vương
Phong trào Cần Vương là một trong những phong trào kháng chiến tiêu biểu của dân tộc Việt Nam chống lại thực dân Pháp vào cuối thế kỷ 19.
Khởi nguồn từ lòng yêu nước sâu sắc và ý chí bảo vệ độc lập dân tộc, phong trào đã thu hút sự tham gia của nhiều tầng lớp nhân dân, từ nông dân, trí thức đến các quan lại triều đình, trong đó, Tôn Thất Thuyết đóng vai trò đặc biệt quan trọng.
Bối cảnh lịch sử
Sau khi vua Tự Đức qua đời năm 1883, triều đình nhà Nguyễn rơi vào tình trạng khủng hoảng nghiêm trọng. Ba vị vua Dục Đức, Hiệp Hòa và Kiến Phúc lần lượt lên ngôi trong thời gian ngắn, nhưng đều bị các thế lực trong triều lật đổ.
Trong bối cảnh đó, thực dân Pháp ngày càng gia tăng áp lực để chiếm trọn lãnh thổ Việt Nam. Trước tình hình đó, Tôn Thất Thuyết, người giữ chức Thượng thư bộ Binh, trở thành nhân vật chủ chốt trong việc bảo vệ triều đình và nền độc lập của Đại Nam.
Năm 1884, Tôn Thất Thuyết cùng Nguyễn Văn Tường đưa Hoàng tử Ưng Lịch lên ngôi, trở thành vua Hàm Nghi. Tuy nhiên, với tình hình thực dân Pháp ngày càng lấn chiếm và ép triều đình nhà Nguyễn ký các hiệp ước bất lợi, Tôn Thất Thuyết quyết định tổ chức kháng chiến chống Pháp. Ông bí mật lập căn cứ kháng chiến tại Tân Sở, Quảng Trị, chuẩn bị vũ khí và nhân lực để sẵn sàng đối phó với quân Pháp.
Khởi xướng phong trào Cần Vương
Đỉnh điểm của sự xung đột xảy ra vào đêm ngày 4 tháng 7 năm 1885, khi Tôn Thất Thuyết quyết định mở cuộc tấn công bất ngờ vào đồn Mang Cá của Pháp tại kinh thành Huế. Tuy nhiên, kế hoạch không thành công do lực lượng Pháp phản công mạnh mẽ.
Lược đồ cuộc phản công ở kinh thành Huế và phong trào Cần Vương 1885-1895
Nhận thấy tình hình nguy cấp, Tôn Thất Thuyết ngay lập tức đưa vua Hàm Nghi cùng hoàng gia rời khỏi kinh thành, di chuyển về căn cứ Tân Sở.
Tại Tân Sở, vào ngày 13 tháng 7 năm 1885, Tôn Thất Thuyết thay mặt vua Hàm Nghi ban hành Chiếu Cần Vương, kêu gọi toàn dân đứng lên chống thực dân Pháp để “cứu vua, cứu nước”.
Chiếu Cần Vương nhanh chóng lan truyền khắp cả nước, khơi dậy lòng yêu nước và tinh thần kháng chiến của người dân Đại Nam. Phong trào Cần Vương từ đó ra đời, thu hút sự tham gia của nhiều nhân vật lịch sử tiêu biểu như Phan Đình Phùng, Cao Thắng, Nguyễn Thiện Thuật và Đinh Công Tráng.
Phong trào Cần Vương lan rộng
Từ khi chiếu Cần Vương được ban hành, phong trào kháng chiến nhanh chóng lan rộng ra nhiều vùng miền của Đại Nam. Các tỉnh miền Trung, miền Bắc và thậm chí miền Nam đều có những cuộc nổi dậy mạnh mẽ nhằm đáp lại lời kêu gọi của vua Hàm Nghi và Tôn Thất Thuyết.
Những cuộc khởi nghĩa đáng chú ý gồm có khởi nghĩa của Phan Đình Phùng và Cao Thắng tại Hà Tĩnh, Nguyễn Thiện Thuật tại Hưng Yên, và Đinh Công Tráng tại Thanh Hóa.
Tôn Thất Thuyết là người đứng sau việc hoạch định và chỉ huy nhiều hoạt động kháng chiến trong giai đoạn đầu của phong trào. Tuy nhiên, với sự phản công quyết liệt của quân Pháp cùng với các chính sách đàn áp mạnh tay, phong trào dần suy yếu.
Năm 1888, vua Hàm Nghi bị bắt và bị lưu đày sang Algeria, đánh dấu sự kết thúc chính thức của giai đoạn đầu phong trào Cần Vương.
Sự thất bại và hệ quả của phong trào Cần Vương
Sau khi vua Hàm Nghi bị bắt, phong trào Cần Vương vẫn tiếp tục kéo dài dưới sự lãnh đạo của các nhân vật như Phan Đình Phùng và Cao Thắng, nhưng không còn sức mạnh lớn như trước. Đến những năm 1895-1896, các cuộc khởi nghĩa lớn dần bị dập tắt.
Phong trào Cần Vương thất bại về mặt quân sự, nhưng đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử dân tộc. Nó thể hiện tinh thần bất khuất, ý chí đấu tranh cho độc lập và chủ quyền quốc gia của người dân Việt Nam.
Mặc dù không thể đẩy lùi được thực dân Pháp, phong trào đã đặt nền móng cho các phong trào yêu nước tiếp theo, đặc biệt là phong trào Đông Du và cách mạng của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh sau này.
Tôn Thất Thuyết không chỉ là một nhà yêu nước kiên cường mà còn là biểu tượng của lòng quyết tâm bảo vệ độc lập dân tộc trước sức mạnh xâm lược của thực dân Pháp. Ông đã dành cả cuộc đời để chiến đấu cho sự nghiệp bảo vệ triều đình và quốc gia, dù cuối cùng phải sống lưu vong nơi đất khách.
Cuộc đời và sự nghiệp của Tôn Thất Thuyết là minh chứng cho tinh thần bất khuất, lòng yêu nước sâu sắc của dân tộc Việt Nam. Phong trào Cần Vương mà ông khởi xướng tuy không thành công về mặt quân sự, nhưng đã để lại những bài học quý giá về lòng yêu nước và ý chí chiến đấu cho độc lập. Phủ thờ Tôn Thất Thuyết ngày nay vẫn là nơi tôn vinh và nhắc nhở thế hệ sau về tấm gương sáng của một người anh hùng dân tộc.
