Trận Poitiers: Thất Bại Đau Đớn Của Vua Pháp John II
Trận Poitiers năm 1356 là một trong những trận đánh quan trọng nhất trong giai đoạn đầu của Chiến tranh Trăm Năm giữa Anh và Pháp diễn ra vào ngày 19 tháng 9. Trận đánh này không chỉ thay đổi cục diện cuộc chiến mà còn đánh dấu một thất bại nặng nề cho quân đội Pháp dưới triều vua John II.
Với chiến lược tài tình của Edward, Thân vương xứ Wales (thường gọi là Hắc Vương tử), quân Anh đã giành chiến thắng áp đảo dù quân số ít hơn. Trận Poitiers còn mang ý nghĩa quan trọng khi dẫn đến việc bắt giữ vua John II, làm suy yếu nước Pháp trong thời gian dài.
Bối cảnh trước khi diễn ra trận Poitiers
Trước trận Poitiers năm 1356, tình hình ở Gascony – vùng đất của Anh ở miền Nam nước Pháp – đã trở nên căng thẳng. Kể từ năm 1352, Bá tước Armagnac Jean I, một Trung Úy của Vua Pháp, liên tục tấn công các vùng đất này, đe dọa nghiêm trọng đến quyền lợi của Vua Edward III của Anh.
Đến năm 1354, tình hình càng trở nên nguy cấp khi lực lượng của Armagnac tiến sát đến Bordeaux – thủ phủ của Gascony. Trước tình hình đó, Edward III đã quyết định cử con trai mình – Edward xứ Woodstock (Hoàng tử Đen) – cùng một đội quân hùng mạnh đến hỗ trợ người dân Gascony.
Trận Poitiers năm 1356 là một trong những trận đánh quan trọng nhất trong Chiến tranh Trăm Năm giữa Anh và Pháp.
Tháng 9 năm 1355, Hoàng tử Đen và quân đội của ông đã đổ bộ xuống Bordeaux và nhanh chóng được người dân địa phương chào đón. Với sự hỗ trợ của quân đội Gascony, vào đầu tháng 10, họ đã phát động một cuộc tấn công quy mô lớn vào lãnh thổ của Armagnac.
Cuộc tấn công này được thực hiện theo một chiến thuật tàn khốc: chia quân thành ba đội hình và tiến hành càn quét, phá hủy mọi thứ trên đường đi.
Quân đội của Hoàng tử Đen đã đốt cháy làng mạc, tàn sát dân thường và phá hủy các thành phố quan trọng như Carcassonne và Narbonne. Mục đích của cuộc tấn công này không chỉ là trả thù mà còn là để làm suy yếu khả năng kháng cự của Pháp.
Mặc dù Bá tước Armagnac đã cố gắng chống trả nhưng lực lượng của ông quá yếu so với quân Anh. Sau khi tàn phá khắp vùng, quân đội của Hoàng tử Đen rút lui về Gascony. Cuộc tấn công này đã gây ra thiệt hại nặng nề cho Pháp, làm giảm sút nghiêm trọng nguồn thu của Vua John II và làm tổn hại đến uy tín của ông.
Vào tháng 8 năm 1356, Hoàng tử Đen tiếp tục cuộc hành quân của mình về phía Bắc. Trên đường đi, ông tiếp tục thực hiện chính sách “đất cháy” và gây ra nhiều tàn phá. Chính trong quá trình này, ông đã biết được rằng Vua John II đang tập hợp một đội quân lớn để đối phó. Điều này đã dẫn đến trận Poitiers lịch sử.
Diễn biến trận Poitiers năm 1356
Nhận thức rằng mình cần trở lại lãnh thổ Gascon càng sớm càng tốt, Edward lập tức bắt đầu rút quân về phía Tây dọc theo sông Cher, nhưng bị chậm năm ngày do một cuộc bao vây tại Romorantin và thêm bốn ngày nữa chờ Công tước xứ Lancaster cố gắng hợp lực từ Tây Bắc nhưng không thành.
Những trì hoãn này đã cho phép quân đội của John II có đủ thời gian bắt kịp lực lượng của Hoàng tử Đen. Khi quân của Edward đến La Haye, John chỉ còn cách một ngày hành quân. John quyết định ở lại phía Đông sông Vienne, rồi vượt sông tại Chauvigny với một phần kỵ binh hạng nặng. Biết rằng mình đã bị vượt qua, Edward nhận ra không thể thoát và phải chiến đấu.
Quân của Hoàng tử Đen đóng trại trong khu rừng gần Poitiers qua đêm. Sáng hôm sau, họ chiếm vị trí trên đỉnh đồi cách quân Pháp khoảng một dặm. Trong khi đó, quân Pháp đã cắm trại suốt đêm theo đội hình chiến đấu.
Khi các chỉ huy Pháp là Audrehem và Clermont khảo sát vị trí của quân Anh, họ thấy có sự di chuyển lạ và tưởng rằng kẻ thù đang rút lui, nhưng thực chất đó là mưu kế.
Denis de Morbecque (giữa), một cận vệ người Pháp từ Artois phục vụ cho quân Anh, kêu gọi Vua John II của Pháp (phải) đầu hàng trong thời điểm cao trào của trận chiến.
Không muốn để kẻ thù thoát, Audrehem đã tấn công vào cánh trái của Warwick bằng kỵ binh, còn Clermont tiến vào cánh phải của Salisbury một cách miễn cưỡng.
Kỵ binh của Audrehem ban đầu chống đỡ được hỏa lực tên của quân Anh và gây tổn thất nặng cho bộ binh. Tuy nhiên, khi các cung thủ Anh di chuyển ra gần bờ sông và bắn tên vào sườn của Audrehem, cuộc tấn công nhanh chóng trở thành thảm sát. Các hiệp sĩ Pháp bị tên bắn hạ, bị ngựa đè hoặc bị đánh tan trong khi đó Marshall Audrehem bị bắt làm tù binh.
Bên kia cánh đồng, kỵ binh của Clermont tấn công nhưng bị dồn vào một lối hẹp, chịu tổn thất nặng trước khi đột phá và phải đối mặt với hiệp sĩ bộ binh của Salisbury. Sau một trận giao tranh dữ dội, quân Pháp bị đẩy lùi.
Đội tiên phong bộ binh Pháp do Dauphin chỉ huy cũng phải vượt qua hàng rào, nhiều người bị giết bởi hỏa lực tên. Cuộc đối đầu kéo dài hai giờ với quân Anh-Gascon kết thúc bằng thất bại nặng nề cho quân Pháp.
Khi lực lượng của Dauphin bị đánh bại, Vua John II ra lệnh rút lui để bảo vệ con trai, nhưng điều này dẫn đến sự tháo chạy của Công tước Orleans cùng quân đội của ông. John II dẫn đầu đội quân còn lại tiến lên, nhưng với cung thủ của Hoàng tử Đen đã hết tên, quân Pháp tiếp cận mà không gặp trở ngại đáng kể.
Dù vậy, khi giao tranh đến đỉnh điểm, Đại úy de Buch cùng kỵ binh tấn công vào sườn của John II. Hoàng tử Đen cũng điều hiệp sĩ tấn công sườn bên kia, khiến quân Pháp tan rã. Vua John II cuối cùng bị quân địch vây bắt và buộc phải đầu hàng.
Hậu quả của trận chiến Poitiers
Trận Poitiers là một thất bại thảm hại đối với Pháp. Trong khi quân Anh chỉ chịu tổn thất nhỏ, quân Pháp lại mất đi hàng ngàn người, bao gồm cả vua John II. Chiến thắng này không chỉ mang lại cho Anh một lợi thế quân sự mà còn gây ra những hậu quả sâu rộng đối với nước Pháp.
Sau trận chiến, nước Pháp rơi vào hỗn loạn. Vua Charles V, con trai của John II, phải đối mặt với nhiều cuộc nổi loạn của nông dân. Tình hình càng trở nên tồi tệ hơn khi Charles phải gánh nặng trả tiền chuộc cho cha mình và tiếp tục cuộc chiến với Anh.
Để chấm dứt cuộc chiến, hai bên đã ký Hiệp ước Bretigny. Theo hiệp ước này, Edward III từ bỏ yêu sách đối với ngai vàng Pháp nhưng đổi lại, Pháp phải nhượng lại một vùng đất rộng lớn cho Anh. Tuy nhiên, hiệp ước này chỉ là một giải pháp tạm thời. Cuộc xung đột giữa Anh và Pháp vẫn tiếp tục kéo dài và dẫn đến nhiều trận chiến khốc liệt khác như trận Agincourt.
Trận Poitiers năm 1356 không chỉ là một thắng lợi quân sự vang dội của Anh mà còn để lại những hệ quả sâu sắc đối với lịch sử châu Âu. Sự thất bại của Pháp, đặc biệt là việc vua Jean II bị bắt, đã làm lung lay tinh thần quân đội và tầng lớp quý tộc Pháp, dẫn đến sự hỗn loạn trong nước.
Đồng thời, chiến thắng của Anh củng cố vị thế của họ trong cuộc Chiến tranh Trăm Năm và tiếp tục ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa hai quốc gia trong nhiều thập kỷ sau. Trận Poitiers vì thế mãi được ghi nhớ như một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử quân sự châu Âu.
