Lãnh thổ Việt Nam thời Minh Mạng rộng gấp 1,7 lần hiện nay

Tác giả: Tran Jenny - Cập nhật: 25/09/2024

Việt Nam thời Minh Mạng là một giai đoạn quan trọng trong lịch sử đất nước khi lãnh thổ được mở rộng và hệ thống hành chính được tổ chức lại một cách hiệu quả. Vua Minh Mạng đã thực hiện những chính sách nào để tăng cường kiểm soát lãnh thổ? Bản đồ Việt Nam lúc bấy giờ ra sao và diện tích lãnh thổ Việt Nam thời đó có đúng là rộng gấp 1,7 lần hiện nay?

Mục Lục

Đôi nét về bản đồ Việt Nam thời Minh Mạng

Vua Minh Mạng được biết đến là một vị vua có tầm nhìn sâu rộng và rất coi trọng việc phát triển học vấn. Ông luôn chú trọng việc sử dụng những người có tài có đức, đồng thời đặt nặng vấn đề chống tham nhũng và ổn định đời sống nhân dân.

Về hệ thống quan chức, Minh Mạng Vương phân chia rõ ràng bộ máy cai trị từ Cửu phẩm đến Nhất phẩm, mỗi cấp lại được chia thành Chánh và Tòng. Đặc biệt, Quan Võ được xếp dưới quyền Quan Văn cùng phẩm và Quan Tổng Đốc – Quan Văn còn có nhiệm vụ chỉ huy quân đội tại tỉnh mà mình cai quản.

Nhằm cải cách hành chính, vào năm 1831 vua Minh Mạng đã thực hiện một trong những bước đi lớn là xóa bỏ hệ thống dinh, trấn và thay vào đó là thành lập các tỉnh. Bản đồ lãnh thổ Việt Nam dưới thời Minh Mạng được chia thành ba miền: Bắc Kỳ, Trung Kỳ và Nam Kỳ. Bản đồ hành chính lúc bấy giờ được chia thành 30 tỉnh:

Bắc Kỳ gồm 13 tỉnh: Hà Nội, Tuyên Quang, Sơn Tây, Hưng Yên, Hưng Hóa, Nam Định, Ninh Bình, Hải Dương, Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Ninh, Thái Nguyên, Quảng Yên.
Trung Kỳ gồm 12 tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Bình, Quảng Ngãi, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Quảng Nam, Bình Định, Phú Yên, Bình Thuận, Khánh Hòa, Thừa Thiên.
Nam Kỳ có 6 tỉnh: Phiên An (sau đổi thành Gia Định năm 1836), Biên Hòa, Vĩnh Long, An Giang, Hà Tiên, Định Tường.

Sự cải cách này không chỉ thay đổi cấu trúc hành chính mà còn củng cố quyền lực của triều đình, giúp quản lý lãnh thổ hiệu quả hơn.

Bản đồ lãnh thổ Việt Nam dưới thời Minh Mạng

Lãnh thổ Việt Nam thời Minh Mạng

Bản đồ Việt Nam thời kỳ Minh Mạng tuy có ít đơn vị hành chính hơn so với hiện nay nhưng lại bao phủ diện tích rộng lớn hơn. Điều này có được nhờ vào sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế và quốc phòng dưới triều đại vua Minh Mạng.

Nhiều vùng đất của Ai Lao (Lào ngày nay) đã xin được đặt dưới sự bảo hộ của Đại Nam và được sáp nhập trở thành các châu, phủ của nước Đại Nam. Các vùng này gồm Sầm Nứa, Trấn Ninh, Cam Môn và tỉnh Savannakhet. Sự mở rộng này thể hiện tầm ảnh hưởng của Đại Nam đối với các nước láng giềng.

Bên cạnh đó, Campuchia (trước đây gọi là Chân Lạp) cũng từng nằm trong lãnh thổ của Đại Nam từ năm 1835 đến 1841. Chân Lạp được đổi tên thành Trấn Tây Thành và chia thành 32 phủ và 2 huyện, dưới sự quản lý của các quan lại người Việt.

Tuy nhiên, do sự bất mãn trước sự áp bức và bóc lột, người dân Chân Lạp đã nổi dậy chống lại sự cai trị của Đại Nam với sự giúp đỡ của quân Xiêm La. Cuộc kháng cự này đã buộc nhà Nguyễn phải từ bỏ Trấn Tây Thành và rút quân về An Giang.

Chính vì thế, bản đồ Việt Nam thời vua Minh Mạng từng bao gồm cả Campuchia và một số trấn của Lào giáp với các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An và Quảng Trị.

Đáng chú ý, quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa đã được thể hiện rõ trên bản đồ thời Minh Mạng. Từ thời vua Gia Long, năm 1816, việc tiếp thu và cắm cờ lên hai quần đảo này đã được thực hiện. Đến triều Minh Mạng, nhà Nguyễn tiếp tục củng cố chủ quyền bằng cách xây đền, đóng cọc, trồng cây và đặt bia đá trên đảo.

Bản đồ lãnh thổ Việt Nam thời kỳ Minh Mạng

Vua Minh Mạng còn giao cho Đội Hoàng Sa và Đội Bắc Hải nhiệm vụ tuần tiễu, thu thuế, khai thác tài nguyên và quan trọng nhất là canh giữ, bảo vệ hai quần đảo này. Các đội này hoạt động liên tục cho đến khi Pháp xâm lược Đông Dương, tạo nền tảng cho việc khẳng định chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam đối với Hoàng Sa và Trường Sa.

Diện tích Việt Nam thời Minh Mạng

Dưới triều đại của vua Minh Mạng (1820-1841), Việt Nam có diện tích rộng lớn hơn so với thời kỳ hiện tại. Ước tính, lãnh thổ Việt Nam thời Minh Mạng bao phủ khoảng 576.000 km², lớn hơn nhiều so với diện tích ngày nay (331.699 km²). Sự mở rộng này là kết quả của những chính sách ngoại giao và quân sự thành công, giúp Việt Nam kiểm soát nhiều vùng đất thuộc Lào và Campuchia.

Trong thời kỳ này, một số vùng đất của Ai Lao (Lào ngày nay) như Sầm Nứa, Trấn Ninh, Cam Môn và tỉnh Savannakhet đã được sáp nhập vào lãnh thổ Đại Nam. Đồng thời, Campuchia (khi đó là Chân Lạp) cũng từng nằm trong lãnh thổ Đại Nam từ năm 1835 đến 1841, được đổi tên thành Trấn Tây Thành và quản lý bởi các quan lại người Việt.

Quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa cũng được nhà Nguyễn quản lý và khẳng định chủ quyền thông qua các hoạt động cắm cờ, đo thủy trình và xây dựng cơ sở vật chất trên đảo. Diện tích rộng lớn này đã giúp Đại Nam trở thành một trong những vương triều có lãnh thổ bao quát nhất trong lịch sử Việt Nam.

Việt Nam thời Minh Mạng không chỉ là một giai đoạn lịch sử quan trọng với những cải cách lớn về hành chính và lãnh thổ, mà còn là thời kỳ đánh dấu sự mở rộng đáng kể về diện tích đất đai. Những cải cách và chính sách mở rộng lãnh thổ trong Việt Nam thời Minh Mạng đã để lại di sản lớn, tạo nên nền tảng vững chắc cho sự phát triển của đất nước trong nhiều thập kỷ tiếp theo.