Sự thật ít ai biết về vụ tấn công tiêu diệt Osama bin Laden
Mười năm sau vụ khủng bố kinh hoàng ngày 11/9, thế giới chấn động khi Osama bin Laden, trùm khủng bố khét tiếng bị tiêu diệt trong một chiến dịch đặc biệt của Mỹ. Cuộc truy lùng kéo dài hàng thập kỷ này không chỉ là biểu tượng của sự kiên trì mà còn để lại những bài học quý giá trong cuộc chiến chống khủng bố toàn cầu.
Nhưng liệu cái chết của bin Laden có đủ để khép lại chương đen tối của lịch sử hay chỉ mở ra những thách thức mới?
Trùm khủng bố bin Laden là ai?
Osama bin Laden (tên đầy đủ là Osama bin Mohammed bin Awad bin Laden, sinh ngày 10 tháng 3 năm 1957, mất ngày 2 tháng 5 năm 2011) là một trùm khủng bố khét tiếng và là người sáng lập tổ chức khủng bố quốc tế al-Qaeda. Ông được coi là kẻ chủ mưu đứng sau nhiều vụ tấn công khủng bố gây chấn động toàn cầu, đặc biệt là sự kiện 11/9/2001 tại Hoa Kỳ, khiến gần 3.000 người thiệt mạng.
Chân dung Osama bin Laden
Osama bin Laden sinh ra trong một gia đình giàu có tại Riyadh, Ả Rập Xê-út, là con thứ 17 trong số 52 người con của tỷ phú xây dựng Mohammed bin Awad bin Laden.
Mặc dù gia đình bin Laden giàu có, Osama lại theo đuổi con đường tư tưởng Hồi giáo cực đoan. Ông theo học ngành kinh tế và quản trị tại Đại học King Abdulaziz ở Jeddah, đây là nơi ông bắt đầu bị ảnh hưởng bởi các tư tưởng Hồi giáo chính trị.
Chìa khóa giúp CIA lần ra bin Laden
Chìa khóa giúp CIA lần ra tung tích của Osama bin Laden chính là nhờ vào người liên lạc thân tín của hắn, Abu Ahmed al-Kuwaiti. Theo phân tích của Erik Dahl, giáo sư tại Trường Cao học Hải quân ở Monterrey (California) và cựu sĩ quan tình báo hải quân, al-Kuwaiti đóng vai trò trung gian liên lạc giữa bin Laden và các chiến binh al-Qaeda, bởi dinh thự ba tầng nơi bin Laden ẩn náu không có điện thoại hay internet.
Trong nhiều năm, lực lượng Mỹ đã không ngừng truy lùng PhiLaden trên khắp thế giới. Tháng 9/2010, một bước đột phá xảy ra khi CIA chặn được một cuộc điện thoại do al-Kuwaiti thực hiện. Dựa trên ảnh giám sát và các báo cáo tình báo, CIA phát hiện al-Kuwaiti thường xuyên đến một căn biệt thự kín đáo tại Abbottabad, Pakistan. Đáng chú ý, biệt thự này có một người đàn ông mỗi ngày chỉ đi dạo trong sân mà không bao giờ bước ra ngoài.
Nhờ sử dụng các phương pháp giám sát và thu thập thông tin tình báo khác nhau, CIA dần đi đến kết luận rằng bin Laden cùng gia đình đang lẩn trốn tại đây, dù vẫn chưa có bằng chứng chắc chắn trước khi cuộc tấn công diễn ra vào tháng 5/2011.
Lẩn trốn ở Islamabad: 10 năm truy lùng Bin Laden
Mười năm truy lùng Osama bin Laden là một hành trình đầy tỉ mỉ, trong đó không ít lần trí tưởng tượng được sử dụng, dù đôi khi không mang lại hiệu quả như mong muốn.
Giai thoại yêu thích của Erik Dahl, giáo sư tại Trường Cao học Hải quân ở Monterrey, là việc CIA từng nhờ đến một chuyên gia về chim để xác định tiếng chim líu lo trong hậu cảnh của một đoạn video bin Laden. Dù nỗ lực này không trực tiếp giúp tìm ra tung tích trùm khủng bố, nó cho thấy sự sáng tạo không giới hạn trong những phương pháp mà người Mỹ đã áp dụng.
Theo Keith Cozine, giáo sư An ninh Nội địa tại Đại học Saint Johns, việc phải mất đến một thập kỷ mới xác định được vị trí của bin Laden là do suy đoán sai lầm ban đầu. Ý nghĩ chung là bin Laden sẽ lẩn trốn ở một nơi hẻo lánh, không ngờ rằng hắn lại chọn sống tại Abbottabad, cách thủ đô Islamabad chỉ 60 km.
Sự kiện này hoàn toàn đi ngược với hình ảnh một bin Laden khổ hạnh trong hang động như hắn từng tuyên truyền, thay vào đó là một biệt thự xa hoa trị giá hàng triệu USD.
Dù rất cẩn trọng, bin Laden đã không thể giấu được hành tung và đã phải trả giá.
Chiến dịch tiêu diệt bin Laden được coi là một trong những cuộc truy lùng công phu nhất trong lịch sử tình báo Mỹ, mang lại những bài học quan trọng, áp dụng vào các chiến dịch sau này, như vụ tiêu diệt thủ lĩnh ISIS Abu Bakr al-Baghdadi vào năm 2019.
Sau chiến dịch Abbottabad, cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama chia sẻ trong chương trình “60 phút” rằng việc ra lệnh tấn công là một quyết định vô cùng khó khăn, một phần vì bằng chứng khi đó không hoàn toàn chắc chắn. Dù không bất ngờ khi bin Laden ẩn náu trong một khu vực dễ tiếp cận, Obama ngạc nhiên trước việc hắn đã sống ở đó suốt nhiều năm mà không bị lộ tung tích.
Chiến dịch Neptune Spear
Bằng việc phân tích hình ảnh vệ tinh, tình báo Mỹ đã thu thập được thông tin đủ để nhận dạng Osama bin Laden, dù không bao giờ có được hình ảnh khuôn mặt rõ ràng. Dựa vào nước da và chiều cao, CIA xác định kẻ xuất hiện thường xuyên tại tòa nhà ba tầng ở Abbottabad chính là trùm khủng bố. Sau khi chờ đợi các điều kiện tối ưu, quân đội Mỹ quyết định hành động vào đêm 2/5/2011 – khi trời có trăng khuyết và nhiệt độ ở Abbottabad khoảng 32 độ.
Đô đốc nghỉ hưu William H. McRaven, người giám sát chiến dịch, tiết lộ trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí CTC Sentinel rằng đội đặc nhiệm đã lên kế hoạch dựa vào chu kỳ Mặt Trăng để đảm bảo bóng tối bao trùm và nhiệt độ đủ thấp để hoạt động hiệu quả. Đây là kết quả của một thập kỷ truy lùng kể từ sau vụ tấn công ngày 11/9 và họ không thể mạo hiểm để xảy ra bất kỳ sự cố nào.
Chiến dịch Neptune Spear, mang tên cây đinh ba trên phù hiệu Chiến tranh Đặc biệt của Hải quân Mỹ, được thực hiện bởi hai chục lính đặc nhiệm SEAL trên hai chiếc trực thăng bay thấp dưới tầm radar và liên tục thay đổi đường bay để tránh bị phát hiện. Một trong hai chiếc gặp sự cố va chạm nhẹ khi hạ cánh, buộc đội đặc nhiệm phải phá hủy nó ngay tại chỗ để đảm bảo không ai có thể tiếp cận công nghệ của nó.
Trong bóng tối – khi toàn bộ khu vực bị cắt điện – đội SEAL sử dụng kính nhìn đêm để thâm nhập biệt thự. Bất kỳ ai chống cự đều bị tiêu diệt, trong khi kho vũ khí và mọi thiết bị chứa thông tin, từ ổ cứng đến điện thoại, đều bị thu giữ. Trên tầng ba, bin Laden bị phát hiện trong phòng ngủ và bị bắn hạ tại chỗ. Cuộc đột kích, từ lúc bắt đầu đến khi rút lui, chỉ kéo dài chưa đầy 40 phút.
Sau đó, đội đặc nhiệm sơ tán cùng thi thể bin Laden trên một chiếc trực thăng Chinook. Các chuyên gia CIA nhanh chóng sử dụng phần mềm nhận dạng khuôn mặt và đo chiều cao của xác chết, xác định với độ chắc chắn 95% rằng đó là bin Laden. Phân tích ADN sau đó cũng khẳng định 100% thi thể này là của bin Laden, khi trùng khớp với ADN của các thành viên trong gia đình hắn.
Osama bin Laden sau đó được chôn cất trên biển, đánh dấu cái kết cho hành trình truy lùng kéo dài một thập kỷ và là chiến dịch đặc biệt nổi tiếng trong lịch sử quân đội Mỹ.
Obama giết Osama: Bí ẩn chiến dịch tiêu diệt thủ lĩnh Al-Qaeda
Kết luận
Colin Clarke, Giám đốc Chính sách và Nghiên cứu tại The Soufan Group, nhận định rằng một bài học lớn rút ra từ cuộc truy lùng bin Laden là Washington “chưa bao giờ thực sự tin tưởng Pakistan”.
Sự lo ngại rằng Islamabad có thể cảnh báo bin Laden khiến Mỹ quyết định hành động độc lập trong chiến dịch tiêu diệt trùm khủng bố. Clarke cũng nhấn mạnh, với việc quân đội Mỹ rút khỏi Afghanistan, sẽ là “ngây thơ” nếu tin rằng Mỹ có thể dựa vào Pakistan để duy trì ổn định tại khu vực này, vì Islamabad chỉ hành động khi điều đó phù hợp với lợi ích của họ.
Mười năm sau cái chết của bin Laden và một thập kỷ kể từ vụ tiêu diệt thủ lĩnh ISIS Abu Bakr al-Baghdadi vào năm 2019, các tổ chức khủng bố như al-Qaeda hay ISIS vẫn còn tồn tại nhưng đã suy yếu đáng kể. Trong bối cảnh thế giới ngày càng bị chi phối bởi cuộc cạnh tranh quyền lực giữa Mỹ và Trung Quốc, các nhà lãnh đạo tình báo Mỹ giờ đây phải đối mặt với những ưu tiên và thách thức mới vượt xa khỏi vấn đề chủ nghĩa khủng bố.
