Trường ca Achilles – Bi kịch tình đồng giới Hy Lạp

Tác giả: Tran Jenny - Cập nhật: 10/02/2025

Sử thi Iliad của Homer mở đầu bằng những năm cuối của cuộc chiến thành Troy, ghi lại cơn thịnh nộ của Achilles khi người cậu thương mến, Patroclus, bị hạ gục.

Dù Homer không miêu tả Patroclus và Achilles như những người tình theo nghĩa đen, ông vẫn không phủ nhận mối liên hệ đặc biệt giữa họ. Để lấp đầy những khoảng trống của Iliad, Madeline Miller đã tái hiện câu chuyện qua “Trường ca Achilles” – kể về mối tình cảm động giữa hai anh hùng Hy Lạp vốn thường bị người ta né tránh nhắc đến.

Mục Lục

Patroclus và Achilles – Mối tình tráng lệ nhưng đầy bi thương

Patroclus và Achilles

Huyền thoại bắt đầu khi Patroclus, một hoàng tử trẻ vụng về và yếu ớt, bị đuổi khỏi vương quốc của mình vì một tội lỗi không chủ ý nghiêm trọng. Cậu được đưa đến vương quốc Phthia, nơi vua Peleus mở lòng với những đứa trẻ lầm lạc và huấn luyện chúng trở thành một đội quân tinh nhuệ.

Tại đây, Patroclus đã kết thân với Achilles – cậu con trai của vương quốc, người được tiên đoán sẽ trở thành “Người Hy Lạp vĩ đại nhất”, với sức mạnh phi thường, vẻ đẹp kiêu sa và một phần huyết thống nữ thần.

Từ những ngày còn sống cùng tại Phthia cho đến khi được vị nhân mã Chiron dạy dỗ trên đỉnh Pelion, hai đứa trẻ đã xây dựng một mối liên kết đặc biệt. Dù tính cách trái ngược nhau, nhưng không phải là ghen tị, tình cảm của Patroclus dành cho A Sin chứa đựng sự ngưỡng mộ sâu sắc và gần như sùng bái.

Theo thời gian, mối tình của họ càng trở nên thâm trầm, vượt lên trên cả tình bạn, tình đồng chí hay tri kỷ, trở thành tất cả của nhau. Tuy nhiên, định mệnh của con người luôn trắc trở; các nữ thần Số phận có thể đem đến cho họ những phút giây lãng mạn nhất, nhưng cũng không ngần ngại thử thách bằng những nghịch cảnh cay đắng.

Khi còn trẻ, Achilles đã đứng trước ngã rẽ của cuộc đời: một lựa chọn giữa một cuộc đời dài hạn đầy bí ẩn hoặc một cuộc đời ngắn ngủi nhưng rực rỡ vinh quang. Khi nàng Helen bị bắt cóc và đưa đến thành Troy, Achilles cùng đồng đội Hy Lạp đã lên đường chinh phục, tìm kiếm của cải và danh tiếng.

Giữa những mâu thuẫn nội tâm – tình yêu chân thành và nỗi lo sợ cho người bạn thân – Patroclus đã quyết định cùng Achilles Hy Lạp ra trận. Sự kiện này đã đánh thức cơn thịnh nộ của Achilles trong những năm cuối của chiến thành Troy, với những tiếng gào thét vang vọng khắp trời xanh.

Madeline Miller kể lại “Trường ca Achilles” qua lời kể của Patroclus – một chứng nhân đơn độc, đau đớn trước cơn giận dữ cuồng loạn của Asin. Trong ánh mắt của Patroclus, Achilles không chỉ là kẻ tàn bạo chém giết; cậu cũng là con người với cảm xúc, phải vật lộn với những kỳ vọng to lớn của dân tộc Hy Lạp. Dù có phần cao ngạo và ích kỷ, nhưng tình yêu của Achilles dành cho Patroclus là chân thành – sẵn sàng hy sinh tất cả để được bên cạnh người mình yêu, như cách Patroclus đã luôn lùi bước để cho Achilles tỏa sáng.

“Trường ca Achilles” mở ra một góc nhìn mới về thần thoại Hy Lạp và Iliad, khiến người đọc không bao giờ còn nhìn nhận chúng như những câu chuyện quen thuộc trước đây. Một kết cục có thể đoán trước, nhưng hành trình đến từng dòng chữ cuối cùng vẫn đầy cảm xúc và bất ngờ.

Dành trọn một thập kỷ để kể lại câu chuyện mà ít ai đề cập

Thần thoại Hy Lạp Achilles

Madeline Miller, một giảng viên người Mỹ, đã không chỉ gặt hái thành công với bằng cử nhân và thạc sĩ về Latin học và Hy Lạp cổ đại tại Đại học Brown, mà còn chinh phục độc giả bằng niềm đam mê bất tận với thần thoại Hy Lạp. Cô nhận ra rằng trong rất nhiều bài luận văn, mối tình giữa Achilles và Patroclus – yếu tố cốt lõi của sử thi Iliad của Homer – thường bị lấn tránh hoặc xem nhẹ. Chính vì thế, Miller quyết định đặt sử thi Iliad lên vị trí trung tâm và kể lại câu chuyện tình yêu đẹp đẽ nhưng đầy bi tráng của hai anh hùng, mở ra những chi tiết về lý do xuất phát và những diễn biến mà Homer không bao giờ hé lộ.

Một minh chứng rõ nét cho sự trung thành của Miller với nguyên tác là vấn đề “gót chân Achilles”. Trong Iliad, Homer không nhắc đến điểm yếu này; điều được thêm vào sau này nhằm giải thích cho hình ảnh Achilles bất bại. Theo truyền thuyết, nữ thần biển Thetis đã áp dụng nhiều phương pháp để làm Achilles bất tử, chẳng hạn như nhúng gót chân cậu xuống sông Styx và rửa cậu bằng lửa để thiêu bỏ dòng máu phàm nhân. Do đó, gót chân lại trở thành điểm yếu duy nhất của Á thần Achilles. Tuy nhiên, theo cách tiếp cận của Miller – lấy cảm hứng từ Homer – cô luôn cảm thấy khái niệm “gót chân Achilles” không hợp lý khi cho rằng chỉ một vết thương nhỏ cũng có thể kết liễu một chiến binh vĩ đại.

Hành trình 10 năm để hoàn thiện cuốn tiểu thuyết “Trường ca Achilles” của Madeline Miller tương ứng với 10 năm của cuộc chiến thành Troy. Trong nửa đầu chặng đường, cô đã hoàn thành bản thảo, cân nhắc kỹ lưỡng rồi quyết định xóa sổ và bắt đầu lại từ đầu. Chỉ sau 5 năm tiếp theo, tác phẩm mới được hoàn thiện và chính thức xuất bản.

Ngay từ khi ra mắt vào năm 2011, “Trường ca Achilles” đã nhận được sự đón nhận nồng nhiệt từ độc giả. Năm 2012, cuốn sách được trao giải Orange (sau này được đổi tên thành Women’s Prize) – một trong những giải thưởng văn học danh giá nhất tại Anh, dành cho tiểu thuyết nguyên tác bằng tiếng Anh của các tác giả nữ không phân biệt quốc tịch.

Theo cách mà Homer đã sáng tác “Odyssey” như một tác phẩm song hành cùng “Iliad”, vào năm 2018, Miller tiếp tục khẳng định tài năng của mình qua tác phẩm “Circe”. Cuốn tiểu thuyết kể về hành trình của một nữ phù thủy đầy mưu mô và cô độc, người đã từng đối đầu với anh hùng Odyssey trên con đường trở về quê hương sau cuộc chiến thành Troy. “Circe” sau đó cũng nhận được đề cử Women’s Prize vào năm 2019, khẳng định một bước tiến rực rỡ trong sự nghiệp văn chương của Madeline Miller.

“Trường ca Achilles” không chỉ là một tác phẩm văn học mà còn là minh chứng cho niềm đam mê bất tận và sự cống hiến của Madeline Miller đối với thần thoại Hy Lạp. Qua câu chuyện tình yêu đầy trắc trở giữa Achilles và Patroclus, Miller đã mang đến cho độc giả một góc nhìn mới mẻ và sâu sắc về những anh hùng trong sử thi Iliad. Tác phẩm đã mở ra một chương mới trong cách kể chuyện về thần thoại, khẳng định vị thế của nó như một biểu tượng văn học đầy cảm hứng, gợi mở nhiều suy ngẫm về tình yêu, số phận và những điểm bất diệt của con người.