Chiến Tranh La Mã Hy Lạp: Những Cuộc Đối Đầu Giữa Hai Đế Chế (Phần 1)

Trong lịch sử cổ đại, chiến tranh La Mã Hy Lạp không chỉ là cuộc đụng độ giữa hai nền văn minh lớn mạnh mà còn là những cuộc chiến quyết liệt để tranh giành quyền lực và lãnh thổ. 

Trong phần này, chúng ta sẽ khám phá những cuộc chiến quan trọng đã định hình cục diện quyền lực tại vùng Địa Trung Hải: từ cuộc Chiến tranh Pyrrhic đầy cam go, đến hai cuộc Chiến tranh Macedonia quyết liệt và cuối cùng là cuộc đối đầu không kém phần khốc liệt giữa La Mã và đế quốc Seleucid. Mỗi cuộc chiến không chỉ mang tính chiến lược quân sự mà còn phản ánh sự chuyển mình của các đế chế lớn trên con đường chinh phục và bảo vệ lợi ích của mình.

Chiến tranh Pyrrhic (280–275 TCN)

Chiến tranh Pyrrhic là một loạt các cuộc xung đột giữa La Mã và Pyrrhus, vua của vùng Epirus (một vương quốc ở Hy Lạp cổ đại) cùng các đồng minh của ông ở miền Nam Ý và Sicilia. Đây là một trong những cuộc chiến quan trọng trong quá trình mở rộng của La Mã, khi La Mã đối mặt với một trong những chỉ huy quân sự tài ba nhất thời bấy giờ.

Nguyên nhân

Cuộc chiến Pyrrhic bắt đầu do căng thẳng giữa Cộng hòa La Mã và các thành bang Hy Lạp ở miền nam Ý, đặc biệt là thành phố Tarentum. Khi Rome mở rộng quyền lực sau các cuộc chiến tranh trước đó, Tarentum cảm thấy bị đe dọa và đã tấn công một hạm đội La Mã. 

Hành động này khiến La Mã tuyên chiến với Tarentum. Trong tình thế khó khăn, Tarentum mời Pyrrhus – vua của Epirus – đến giúp đỡ trong cuộc chiến chống lại La Mã.

Diễn biến chiến tranh La Mã Hy Lạp (Pyrrhic) năm 280 – 275 TCN

Pyrrhus đưa quân đội của mình, bao gồm cả voi chiến, đến Ý để hỗ trợ Tarentum và đã giành được những thắng lợi ban đầu trong các trận chiến với La Mã, bao gồm Trận Heraclea và Trận Asculum. 

Chiến tranh Pyrrhic là loạt xung đột giữa Hy Lạp và La Mã, nổi bật với sự tham gia của vua Pyrrhus xứ Epirus với những chiến thắng đầy tốn kém.

Tuy nhiên, mặc dù chiến thắng, ông phải chịu tổn thất nặng nề. Sau đó, Pyrrhus chuyển sang chiến đấu ở Sicily để chống lại người Carthage. Khi trở lại Ý, ông tiếp tục chiến tranh với La Mã nhưng gặp khó khăn vì thiếu sự hỗ trợ của các đồng minh và quân đội suy yếu.

Trận Beneventum năm 275 TCN là trận đánh cuối cùng, kết thúc với thắng lợi của La Mã, buộc Pyrrhus phải rút về Epirus.

Kết quả

Chiến tranh Pyrrhic kết thúc với chiến thắng của La Mã và sự thất bại của Pyrrhus. La Mã củng cố quyền bá chủ của mình ở miền nam Ý và chiếm được thành phố Tarentum vào năm 272 TCN.

Đây là lần đầu tiên La Mã đối đầu với các đội quân chuyên nghiệp của các quốc gia Hy Lạp hóa ở phía đông Địa Trung Hải và chiến thắng này giúp La Mã nổi lên như một thế lực mạnh mẽ trong khu vực, thu hút sự chú ý của các quốc gia khác như Ai Cập, với vua Ptolemy II thiết lập quan hệ ngoại giao với La Mã.

Chiến tranh Macedonia lần thứ nhất (214–205 TCN)

Chiến tranh Macedonia lần thứ nhất là cuộc xung đột giữa Cộng hòa La Mã và Vương quốc Macedonia dưới triều đại vua Philippos V. Cuộc chiến này diễn ra song song với Chiến tranh Punic lần thứ hai giữa La Mã và Carthage, trong đó La Mã đã phải đối phó với cả Hannibal và vua Philippos V của Macedonia.

Nguyên nhân

Philip V của Macedon nắm bắt cơ hội mở rộng lãnh thổ về phía tây khi Rome đang bận chiến đấu với Carthage trong Chiến tranh Punic lần thứ hai.

Sự kích động của Demetrius từ Pharos đã thúc đẩy Philip V tham vọng giành quyền kiểm soát Illyria và xâm lược Ý.

Chiến tranh Macedonia lần thứ nhất (214–205 TCN) diễn ra trong bối cảnh La Mã bành trướng tại Hy Lạp.

Diễn biến

Philip V đã xây dựng hạm đội và tiến hành chiến tranh trên biển nhưng thất bại trong các cuộc xâm lược Illyria. Ông đàm phán hòa bình với người Aetolian để tập trung vào các cuộc xâm lược ở phía tây nhưng gặp phải sự can thiệp của hạm đội La Mã.

Cuộc chiến lan rộng sang Hy Lạp với nhiều cuộc xung đột nhỏ và đàm phán hòa bình giữa các bên liên quan. Philip V tiếp tục chiến đấu, liên minh với Hannibal và Carthage nhưng không thành công trong việc xâm nhập sâu hơn vào lãnh thổ Ý.

Hậu quả

Cuộc chiến kết thúc với bế tắc và không có bên nào đạt được mục tiêu quan trọng.

• Hiệp ước Phoenice (năm 205 TCN) chính thức chấm dứt chiến tranh, trong đó Rome đã ngăn chặn thành công sự mở rộng quyền lực của Philip V và giữ được Illyria.
• Cuộc chiến đã làm giảm cơ hội hỗ trợ Carthage trong Chiến tranh Punic và hạn chế sự tham vọng của Macedon tại Hy Lạp và Ý.

Chiến tranh Macedonia lần thứ hai (200–197 TCN)

Chiến tranh Macedonia lần thứ hai là một cuộc xung đột giữa Cộng hòa La Mã và Vương quốc Macedonia dưới triều đại của vua Philippos V. Cuộc chiến này xảy ra sau khi Chiến tranh Macedonia lần thứ nhất kết thúc mà không có kết quả rõ ràng.

Đây là một phần trong chuỗi các cuộc chiến tranh mà La Mã can thiệp vào khu vực Hy Lạp và vùng Balkan nhằm mở rộng ảnh hưởng của mình ở phía đông Địa Trung Hải.

Nguyên nhân

Chiến tranh Macedonia lần thứ hai (200–197 TCN) bắt đầu do Macedonia dưới sự lãnh đạo của Philip V tìm cách mở rộng lãnh thổ bằng cách chiếm đất của các thành bang Hy Lạp, Thrace và Tiểu Á.

Philip V và Antiochus Đại đế đã tận dụng sự yếu kém của Ptolemy V của Ai Cập để chiếm lãnh thổ Ptolemaic. Sự xâm lấn của Macedonia làm lo ngại các đồng minh Hy Lạp như Pergamon và Rhodes, khiến họ liên kết với Rome để đối phó với mối đe dọa từ Philip V.

Diễn biến

Cuộc chiến bùng nổ với sự can thiệp của Rome khi La Mã quyết định bảo vệ các thành bang Hy Lạp khỏi sự kiểm soát của Macedonia. Philip V đã tiến hành nhiều chiến dịch quân sự chống lại các đồng minh của Rome ở Tiểu Á, nhưng bị đánh bại tại các trận như trận Cynoscephalae. 

Titus Quinctius trao quyền tự do cho người Hy Lạp 

Cuộc vây hãm các thành phố Hy Lạp và các cuộc tấn công vào Athens và Attica diễn ra căng thẳng trước khi các đồng minh của Rome (Pergamon và Rhodes) hợp lực đánh bại Macedonia. Rome giành được nhiều thắng lợi chiến lược, buộc Macedonia phải rút lui.

Hậu quả

Philip V bị buộc phải từ bỏ tất cả các lãnh thổ chiếm đóng tại Hy Lạp, Thrace và Tiểu Á. Macedonia bị giới hạn quân đội và phải trả một khoản bồi thường chiến tranh lớn.

Rome tiếp tục can thiệp vào các vấn đề ở Hy Lạp và Tiểu Á và tuyên bố tự do cho các thành bang Hy Lạp tại Thế vận hội Isthmian vào năm 196 TCN.

Chiến tranh La Mã–Seleucid (192–188 TCN)

Chiến tranh La Mã–Seleucid còn được gọi là Chiến tranh Syria, là cuộc xung đột giữa Cộng hòa La Mã và Đế chế Seleucid do vua Antiochus III Đại đế lãnh đạo.

Đây là một phần trong quá trình La Mã mở rộng ảnh hưởng của mình ở khu vực phía đông Địa Trung Hải và vùng Tiểu Á, chống lại các thế lực Hy Lạp hóa lớn mạnh thời bấy giờ.

Nguyên nhân

Cuộc Chiến tranh La Mã-Seleukos (192–188 TCN) xảy ra do sự mâu thuẫn giữa Cộng hòa La Mã và Đế chế Seleucid của Antiochus III về việc kiểm soát Hy Lạp và Tiểu Á. Mặc dù ban đầu hai bên đã cố gắng duy trì hòa bình, sự khác biệt về phạm vi ảnh hưởng đã dẫn đến xung đột.

La Mã coi Hy Lạp là phạm vi của mình và muốn bảo vệ các thành bang Hy Lạp, trong khi Seleucid coi Tiểu Á là lãnh thổ cốt lõi và Hy Lạp là vùng đệm.

Diễn biến

Chiến tranh bùng nổ khi Antiochus III, được Liên minh Aetolian khuyến khích, đưa quân đến Hy Lạp. Tuy nhiên, ông bị đánh bại tại trận Thermopylae năm 191 TCN bởi quân La Mã do Manius Acilius Glabrio chỉ huy. Sau đó, La Mã tiếp tục tấn công hạm đội của Antiochus trên Biển Aegean và đuổi theo ông vào Tiểu Á. 

Trận chiến Magnesia năm 190 TCN – Đế chế Seleucid đấu với Cộng hòa La Mã

Năm 190 TCN, Lucius Cornelius Scipio đánh bại Antiochus tại trận Magnesia, buộc ông phải yêu cầu hòa bình. Antiochus đã cố gắng đàm phán, nhưng sau trận thất bại, ông chấp nhận điều kiện hòa bình khắc nghiệt do La Mã áp đặt.

Hậu quả

Antiochus III phải nhượng toàn bộ lãnh thổ phía Bắc và phía Tây dãy Taurus, trả một khoản bồi thường chiến tranh lớn và hạn chế quân sự. Liên minh Aetolian cũng bị biến thành quốc gia chư hầu của La Mã. Hiệp ước Apamea (188 TCN) đã củng cố sự thống trị của La Mã tại Hy Lạp và Tiểu Á, loại bỏ sự ảnh hưởng của Seleucid trong khu vực.

Với bốn cuộc chiến đầy cam go giữa La Mã và các thế lực Hy Lạp, từ Chiến tranh Pyrrhic đến các cuộc Chiến tranh Macedonia và La Mã–Seleucid. Những cuộc chiến này đã không chỉ thể hiện sức mạnh quân sự mà còn mở ra những biến động lớn trên chính trường thời kỳ cổ đại. Hẹn gặp lại các bạn trong phần sau của chiến tranh Lã Mã – Hy Lạp với những trận đánh không kém phần hấp dẫn và gay cấn.

Chiến Tranh La Mã Hy Lạp: Những Cuộc Đối Đầu Giữa Hai Đế Chế (Phần 2)

Chiến Tranh La Mã Hy Lạp: Những Cuộc Đối Đầu Giữa Hai Đế Chế (Phần cuối)