Nguyên Nhân và Diễn Biến Cuộc Chiến Trăm Năm Giữa Anh và Pháp
Cuộc Chiến Trăm Năm giữa Anh và Pháp là một trong những cuộc xung đột dài hơi và phức tạp nhất trong lịch sử châu Âu thời Trung Cổ. Không chỉ là một cuộc chiến về lãnh thổ và quyền lực, cuộc chiến này còn để lại nhiều dấu ấn sâu sắc trong sự phát triển của hai quốc gia, ảnh hưởng đến cả quân sự, chính trị và văn hóa.
Cùng Carre.edu.vn tìm hiểu về bối cảnh, nguyên nhân và những diễn biến chính của cuộc chiến kéo dài hơn một thế kỷ này.
Nguyên nhân dẫn đến cuộc chiến trăm năm giữa Anh và Pháp
Nguồn cơn của cuộc Chiến tranh Trăm Năm giữa Anh và Pháp bắt nguồn từ những mâu thuẫn sâu xa có từ nhiều thế kỷ trước.
Năm 911, vùng đất Normandy đã được giao cho người Viking, đặt nền móng cho mối quan hệ phức tạp giữa hai quốc gia. Đến năm 1066, Công tước William xứ Normandy chinh phục nước Anh, trở thành Vua William I. Điều này dẫn đến tình trạng ông vừa là vua một nước vừa là chư hầu của một nước khác, gây ra nhiều bất hòa giữa hai vương quốc.
Nguyên nhân dẫn đến trận chiến trăm năm bắt nguồn từ mâu thuẫn từ nhiều thế kỷ trước.
Trong thế kỷ XII, nhà Plantagenet nắm quyền ở Anh và mở rộng lãnh thổ sang Pháp, khiến họ kiểm soát một vùng đất rộng lớn hơn cả vua Pháp. Mặc dù trên danh nghĩa là chư hầu, nhưng quyền lực thực tế của nhà Plantagenet lại lớn hơn nhiều. Điều này gây ra sự ganh ghét và bất mãn từ phía Pháp.
Qua nhiều cuộc chiến tranh, người Pháp dần lấy lại được các vùng đất đã mất, khiến người Anh chỉ còn giữ lại một phần nhỏ lãnh thổ ở Gascogne. Tuy nhiên, nhiều quý tộc Anh vẫn nuôi dưỡng giấc mộng khôi phục lại thời kỳ huy hoàng, khi họ nắm giữ những vùng đất giàu có ở Pháp. Đồng thời, tiếng Pháp vẫn là ngôn ngữ chính thức trong giới quý tộc Anh cho đến tận nửa sau thế kỷ XIV. Tất cả những yếu tố này đã tạo nên một bầu không khí căng thẳng và sẵn sàng bùng nổ thành một cuộc chiến lớn.
Diễn biến của cuộc chiến trăm năm giữa Anh và Pháp
Chiến tranh Trăm Năm là một loạt các cuộc chiến tranh diễn ra từ năm 1337 đến 1453 giữa Vương quốc Anh và Vương quốc Pháp. Mặc dù tên gọi là “trăm năm” nhưng thực tế cuộc chiến kéo dài hơn một chút và có nhiều giai đoạn phức tạp.
Chiến tranh Edwardian (1337-1360)
Vua Edward III đã có lý do vững chắc để đòi vương miện Pháp thông qua mẹ mình, Isabella. Dù yêu sách này có thật sự nghiêm túc hay chỉ là cái cớ để xâm lược Pháp vẫn còn là điều gây tranh cãi. Trên lý thuyết, Edward đã có lý, vì vua Pháp đương thời – Philip VI – là người thừa kế của anh họ Charles IV.
Tuy nhiên, khi Charles IV qua đời, Edward là người họ hàng nam gần nhất, cháu ngoại của Philip IV. Nhưng lúc đó Edward còn nhỏ và giới quý tộc Pháp không thừa nhận quyền thừa kế thông qua dòng nữ, họ chọn Philip VI làm vua.
Chiến tranh Edwardian là một phần của xung đột kéo dài giữa hai quốc gia.
Đến giữa thập kỷ 1330, Edward thay đổi chiến lược, có lẽ vì không hài lòng với việc là Công tước Gascony, khiến ông trở thành chư hầu của vua Pháp. Gascony là một đối tác thương mại quan trọng của Anh, xuất khẩu len và ngũ cốc, nhập khẩu rượu vang. Khi vua Pháp tịch thu Gascony vào năm 1337 và tấn công bờ biển Anh, Edward đã có cái cớ để phát động chiến tranh.
Vào tháng 1 năm 1340, Edward tuyên bố mình là Vua của Pháp tại Ghent và sử dụng huy hiệu mới, kết hợp ba con sư tử của Plantagenet và hoa diên vĩ vàng của Pháp. Cuộc xung đột lớn đầu tiên là vào tháng 6 năm 1340, khi hạm đội Pháp bị đánh bại tại Sluys.
Sau đó, Edward chiếm Gascony và xâm lược Normandy, sử dụng chiến lược Chevauchées – tấn công và phá hoại nhằm lôi kéo quân Pháp vào trận chiến. Kết quả là Trận Crécy (tháng 8 năm 1346) chính là nơi quân Pháp bị đánh bại.
Philip VI phản công bằng cách yêu cầu người Scotland xâm lược Anh, nhưng David II của Scotland cũng bị đánh bại tại Trận Neville’s Cross (tháng 10 năm 1346). Năm 1347, Calais bị chiếm và bệnh dịch hạch Cái Chết Đen làm gián đoạn chiến tranh.
Năm 1356, Edward Hoàng tử Đen giành chiến thắng tại Trận Poitiers, bắt vua John II của Pháp. Hiệp ước Brétigny (1360) công nhận yêu sách của Edward với 25% lãnh thổ Pháp, đổi lại ông từ bỏ yêu sách với vương miện Pháp.
Chiến tranh Caroline (1369-1389)
Hòa ước Brétigny chấm dứt năm 1369 khi Charles V của Pháp, gọi là Charles Khôn Ngoan, bắt đầu tái chiếm các vùng lãnh thổ bị mất. Charles tránh đối đầu trực tiếp và sử dụng các cuộc đột kích vào bờ biển Anh.
Năm 1372, hạm đội Anh bị đánh bại ngoài khơi La Rochelle và đến năm 1375, chỉ còn Calais và một phần Gascony thuộc quyền Anh.
Chiến tranh Caroline là giai đoạn thứ hai trong cuộc Chiến tranh Trăm Năm giữa Anh và Pháp
Năm 1389, lệnh ngừng bắn được tuyên bố và vào năm 1396, Richard II của Anh kết hôn với Isabella của Pháp, củng cố mối quan hệ hòa bình kéo dài hai thập kỷ. Dưới thời Henry IV, sự quan tâm của Vương triều Anh chuyển sang các cuộc nổi loạn nội bộ thay vì Pháp.
Chiến tranh Lancaster (1415-1453)
Henry V tiếp tục chiến dịch tại Pháp với tham vọng lớn hơn Edward III, không chỉ cướp bóc mà còn muốn chiếm đóng lâu dài và lập đế chế. Ông giành chiến thắng vang dội tại Trận Agincourt (1415) và chiếm toàn bộ Normandy vào năm 1419.
Chiến tranh Lancaster là giai đoạn nhà Lancaster của Anh tham gia tranh giành ngôi vương Pháp
Hiệp ước Troyes (1420) công nhận Henry là người thừa kế của Charles VI và ông kết hôn với Catherine, con gái của Charles VI.
Tuy nhiên, Henry qua đời đột ngột vào năm 1422, con trai ông, Henry VI, tiếp nối ngai vàng. Joan of Arc giúp Pháp phá vỡ cuộc bao vây Orleans năm 1429, mở ra thời kỳ phục hưng của Pháp.
Henry VI giành vương miện tại Paris (1431), nhưng sức mạnh của Anh suy yếu và đến năm 1453, chỉ còn Calais dưới quyền kiểm soát của Anh.
Hậu quả của trận chiến trăm năm
Chiến tranh Trăm Năm để lại những hậu quả sâu sắc đối với cả Anh và Pháp. Hàng ngàn người đã thiệt mạng, kinh tế suy giảm và xã hội lâm vào hỗn loạn. Cuộc chiến tiêu tốn một lượng lớn ngân sách quốc gia, đẩy cả hai nước vào tình trạng nợ nần chồng chất. Để duy trì cuộc chiến, các quốc vương đã tăng thuế, dẫn đến nhiều cuộc nổi dậy của nông dân.
Thất bại ở Pháp khiến uy tín của nhà vua Anh suy giảm, dẫn đến những cuộc nội chiến đẫm máu như Cuộc Chiến Hoa Hồng. Trong khi đó, ở Pháp, chiến tranh đã củng cố quyền lực của nhà vua và thúc đẩy sự hình thành một quốc gia thống nhất.
Trận chiến Trăm Năm giữa Anh và Pháp gây ra hậu quả nặng nề, làm suy yếu cả hai quốc gia, thay đổi cục diện châu Âu.
Chiến tranh Trăm Năm cũng tác động sâu sắc đến xã hội và văn hóa. Cuộc chiến đã thúc đẩy sự phát triển của công nghệ quân sự, đặc biệt là vũ khí hỏa khí. Ý thức dân tộc được củng cố mạnh mẽ ở cả hai nước, tạo nên những biểu tượng anh hùng như Jeanne d’Arc và Henry V.
Mặc dù để lại nhiều hậu quả tiêu cực, Chiến tranh Trăm Năm cũng mang lại một số thay đổi tích cực. Quốc hội Anh trở nên mạnh mẽ hơn, hạn chế quyền lực của nhà vua. Quan hệ ngoại giao giữa các quốc gia châu Âu cũng trở nên chuyên nghiệp hơn. Tuy nhiên, những vết thương do cuộc chiến gây ra đã mất nhiều thế kỷ để lành lại.
Cuộc chiến Trăm Năm giữa Anh và Pháp khép lại không chỉ với chiến thắng quyết định của người Pháp, mà còn mở ra một giai đoạn mới trong lịch sử của cả hai quốc gia. Pháp củng cố vững chắc vị thế của mình và khôi phục quyền kiểm soát lãnh thổ, trong khi Anh đối mặt với những biến động nội bộ. Dù là một chuỗi xung đột tàn khốc, cuộc chiến này đã tạo ra nhiều thay đổi quan trọng, đặc biệt là trong nghệ thuật chiến tranh và sự trỗi dậy của tinh thần dân tộc ở cả hai nước.
