Đại Chiến Lược Của Hoa Kỳ – Tác Động Đối Với Cục Diện Quốc Tế

Tác giả: Quang Anh - Cập nhật: 25/09/2024

Trong lịch sử chính trị quốc tế, “đại chiến lược” của một quốc gia luôn là chủ đề quan trọng quyết định sự thịnh vượng và an ninh của quốc gia đó. Đặc biệt, đối với một siêu cường quốc như Hoa Kỳ, đại chiến lược không chỉ là cách thức đối phó với các mối đe dọa bên ngoài mà còn định hình tầm nhìn dài hạn cho vị thế và ảnh hưởng của mình trên toàn cầu.

Vậy, đại chiến lược của Hoa Kỳ là gì? Nó được định hình qua những yếu tố nào? Cùng Mê Lịch Sử tìm hiểu khái niệm và những biến chuyển quan trọng trong cách tiếp cận chiến lược của Mỹ từ quá khứ đến hiện tại!

Mục Lục

Tổng quan về đại chiến lược của Hoa Kỳ

Thuật ngữ “đại chiến lược” có hai khía cạnh: lý thuyết và thực tiễn.

— Về lý thuyết, đại chiến lược là lăng kính địa chính trị giúp định hướng các sự kiện quốc tế và xây dựng chính sách đối ngoại.

— Về thực tiễn, chiến lược này liên quan đến việc lập kế hoạch và phân bổ nguồn lực quốc gia về quân sự, chính trị và kinh tế để đạt được lợi ích quốc gia.

Sau sự sụp đổ của Liên Xô vào năm 1990, Mỹ được cho là đã đạt đến đỉnh cao sức mạnh. Tuy nhiên ngày nay, thế giới trở lại tình trạng đa cực với sự cạnh tranh mạnh mẽ, đặc biệt là với Trung Quốc.

Hiện tại, đại chiến lược của Mỹ tập trung vào việc đối phó với những nỗ lực từ Trung Quốc, Nga và Iran nhằm làm suy yếu trật tự quốc tế do Mỹ dẫn dắt. Cạnh tranh này không chỉ diễn ra trên mặt trận quân sự mà còn ở lĩnh vực kinh tế và công nghệ. Trung Quốc, với nguồn lực ngày càng tăng, được coi là đối thủ lớn nhất và nguy hiểm nhất đối với trật tự quốc tế. Lầu Năm Góc đã coi Trung Quốc là “đối thủ ngang hàng”, đây được coi là thách thức tương tự như thời kỳ Chiến tranh Lạnh với Liên Xô.

Đại chiến lược của Hoa Kỳ tập trung đối phó với những nỗ lực từ Trung Quốc, Nga và Iran

Mặc dù sự cạnh tranh với Trung Quốc là ưu tiên nhưng nhiều câu hỏi vẫn còn bỏ ngỏ như Mỹ có nên tiếp tục “xoay trục sang châu Á” hay không hay mức độ quan trọng của các giá trị dân chủ phương Tây trong việc chọn đối tác. Các mối đe dọa khác như vũ khí hạt nhân, cực đoan bạo lực và vũ khí mạng cũng đang làm phức tạp thêm bức tranh chiến lược.

Ngoài ra, các khu vực như Bắc Cực và Không gian gần như đang trở thành những điểm nóng mới về địa chính trị do tác động của biến đổi khí hậu và công nghệ. Các đối thủ như Nga và Trung Quốc đã có sự hiện diện mạnh trong các khu vực này, đe dọa đến sự cân bằng quyền lực toàn cầu.

Để thành công, đại chiến lược của Mỹ cần thiết lập sự cân bằng giữa ưu tiên quốc gia và nguồn lực, đồng thời thuyết phục cả trong và ngoài nước nhằm duy trì vị thế và bảo vệ trật tự quốc tế dựa trên luật lệ.

Tầm nhìn dài hạn của đại chiến lược của Mỹ

Việc xác định tầm nhìn dài hạn của Mỹ về vai trò toàn cầu và cách nước này nhìn nhận các khu vực quan trọng như Trung Đông, Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương và châu Âu đang trở nên khó khăn. Trong khi các đối thủ như Trung Quốc và Nga đã có chiến lược dài hạn rõ ràng, Mỹ lại thiếu sự đồng thuận về cách đối phó.

Trung Quốc đang nỗ lực thay thế vai trò lãnh đạo của Mỹ, còn Nga dưới thời Putin muốn khôi phục ảnh hưởng thời Liên Xô, thể hiện qua các hành động quân sự và can thiệp vào bầu cử Hoa Kỳ. Ngược lại Mỹ lại rút lui khỏi các khu vực chiến lược như Trung Đông và Trung Á, trong khi Nga và Trung Quốc không ngừng mở rộng ảnh hưởng.

Mỹ hiện đang không có chiến lược cụ thể để đối phó với Trung Quốc

Đối với Trung Quốc, dù Mỹ đồng thuận rằng đây là đối thủ địa chính trị nhưng vẫn thiếu sự thống nhất về cách ứng phó. Việc hủy bỏ Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) dưới thời Trump đã để lại khoảng trống mà Trung Quốc nhanh chóng lấp đầy.

Hiện tại, Mỹ không có một chiến lược rõ ràng để đối phó với sự trỗi dậy của Trung Quốc, cũng như thiếu tầm nhìn dài hạn cho vai trò của mình trên thế giới. Những câu hỏi về cách đối phó với Nga, Trung Quốc và vai trò của Mỹ tại Trung Đông đang phản ánh sự mất định hướng trong chiến lược toàn cầu của nước này.

Đại chiến lược của Hoa Kỳ – Liệu còn duy trì được vị thế số một?

Các nhà tư tưởng chiến lược của Mỹ còn khái niệm hóa ở cấp độ chiến lược lớn nữa không? Đất nước dường như ngày càng được lãnh đạo bởi các nhà hoạch định chính sách thiển cận, tập trung hẹp hòi những người không suy nghĩ rộng và sâu về chiến lược.

Ngay cả Chiến lược An ninh Quốc gia 2017 gần đây nhất cũng tập trung nhiều hơn vào phản ứng khủng hoảng trong ngắn hạn hơn là bất kỳ tầm nhìn chiến lược dài hạn nào.

Ngược lại, người Mỹ sau Thế chiến II đã chứng minh được tầm nhìn chiến lược bằng cách nhận ra tầm quan trọng của châu Âu và mức độ cam kết về đô la, ngoại giao và sức mạnh quân sự cần thiết ngay từ đầu để duy trì một kỷ nguyên hòa bình kéo dài.

Đại chiến lược của Hoa Kỳ: Liệu có còn duy trì được vị thế số một?

Hoa Kỳ đang đối mặt với nhiều vấn đề trong lĩnh vực chiến lược tổng thể. Đất nước cần bắt đầu suy nghĩ lại về vị trí của mình trong 10, 20, 30 hay 50 năm tới và cách thức phát triển các mối quan hệ quan trọng như với Trung Quốc, Nga, châu Âu và Trung Đông – cùng các vấn đề chính như biến đổi khí hậu, hiệp định thương mại quốc tế và xung đột trên không gian mạng trong thời gian đó.

Hoa Kỳ nên kỳ vọng vào các cơ quan an ninh quốc gia và các bên liên quan ngoài chính phủ không chỉ là những người có khả năng ứng phó khủng hoảng mà còn phải là những nhà tư tưởng sâu sắc trong tầm nhìn chiến lược của Mỹ.

Thay vào đó, đất nước vẫn duy trì một chính sách đối ngoại rời rạc, thiếu ngân sách, phân cực mạnh và quá tập trung vào quân sự mà thiếu đi cái nhìn về tầm quan trọng của chiến lược dài hạn. Đã đến lúc Hoa Kỳ cần tìm lại các mục tiêu chiến lược tổng thể của mình, cả trong nước và trên trường quốc tế.

Tóm lại, đại chiến lược của Hoa Kỳ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì vị thế cường quốc và bảo đảm an ninh quốc gia trong bối cảnh quốc tế ngày càng phức tạp. Thông qua sự kết hợp linh hoạt giữa các yếu tố kinh tế, quân sự và ngoại giao, Hoa Kỳ không chỉ bảo vệ lợi ích của mình mà còn góp phần định hình trật tự thế giới. Việc thích ứng và phát triển đại chiến lược này sẽ quyết định khả năng tiếp tục duy trì sức mạnh và ảnh hưởng của Hoa Kỳ trong tương lai.