Ibn Saud Và Hành Trình Lập Quốc – Thống Nhất Ả Rập Xê Út
Ibn Saud, người sáng lập Vương quốc Ả Rập Xê Út hiện đại, là một trong những nhân vật quan trọng và có ảnh hưởng lớn trong lịch sử Trung Đông thế kỷ 20. Với tài năng lãnh đạo, tầm nhìn chiến lược và khả năng đoàn kết các bộ lạc Ả Rập, Ibn Séoud không chỉ xây dựng một quốc gia hùng mạnh mà còn định hình nền chính trị, kinh tế và tôn giáo trong khu vực. Cuộc đời và sự nghiệp của ông gắn liền với những biến động lịch sử quan trọng, để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử Hồi giáo thế giới.
Tiểu sử Ibn Saud
Ibn Saud, sinh ngày 15 tháng 1 năm 1876 tại Riyadh, thuộc vùng Najd ở miền trung Ả Rập, là một nhân vật lịch sử quan trọng. Mẹ ông là một phụ nữ Sudairi, Sarah Al Sudairi. Tuổi thơ của Ibn Saud gắn liền với Riyadh, nơi ông được giáo dục về luật học Hồi giáo và thuyết độc thần.
Năm 1890, khi mới 15 tuổi, Ibn Séoud cùng gia đình phải rời bỏ quê hương sau khi Riyadh bị quân đội Al Rashid chiếm đóng. Họ trải qua những năm tháng lưu vong đầy khó khăn và lần lượt đến các nơi như Al Murrah, Qatar, Bahrain rồi cuối cùng là Kuwait.
Chân dung Ibn Saud là người sáng lập Vương quốc Ả Rập Saudi hiện đại.
Đến mùa xuân năm 1901 với quyết tâm phục quốc, Ibn Saud cùng một nhóm nhỏ người thân đã thực hiện cuộc đột kích vào Najd. Cuộc hành trình này ban đầu chỉ có quy mô nhỏ nhưng nhanh chóng thu hút được sự ủng hộ của nhiều bộ lạc địa phương.
Vào một đêm mùa thu năm 1902, lợi dụng sơ hở của quân địch, Ibn Saud và 40 chiến binh đã bí mật lẻn vào Riyadh và chiếm lại thành phố. Chiến thắng này đánh dấu sự khởi đầu của Nhà nước Saudi thứ ba và mở ra một chương mới trong lịch sử Ả Rập.
Sự trỗi dậy của Ibn Séoud và con đường đến quyền lực
Sau khi chiếm lại Riyadh, Ibn Séoud nhanh chóng khôi phục quyền lực của nhà Saud. Với tài năng lãnh đạo xuất chúng và sự ủng hộ của quân đội, ông liên tiếp giành được nhiều thắng lợi trước quân đội Rashidi. Tuy nhiên, sự can thiệp của Đế chế Ottoman đã khiến tình hình trở nên phức tạp. Sau nhiều năm chiến đấu kiên cường, Ibn Saud cuối cùng cũng đánh bại liên quân Ottoman-Rashidi và thống nhất Najd.
Để củng cố quyền lực, Ibn Saud thành lập tổ chức Ikhwan, một lực lượng quân sự tôn giáo hùng mạnh. Đồng thời ông còn thực hiện nhiều cải cách về chính trị và xã hội như khuyến khích người dân định cư và giảm thiểu ảnh hưởng của các bộ lạc.
Trong Thế chiến thứ nhất, Ibn Séoud nhận được sự hỗ trợ của Anh. Quan hệ hợp tác giữa hai bên ngày càng chặt chẽ, giúp Ibn Saud mở rộng lãnh thổ và củng cố vị thế của mình trên bản đồ chính trị Trung Đông.
Năm 1925, Ibn Saud chiếm được Mecca và Medina, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong quá trình thống nhất Ả Rập. Chỉ hai năm sau, ông được quốc tế công nhận là vua của Hejaz và Najd.
Tuy nhiên, sự xung đột giữa Ibn Saud và Ikhwan về mục tiêu và phương hướng phát triển đã dẫn đến cuộc nội chiến kéo dài. Cuối cùng, Ibn Saud đã giành chiến thắng và thống nhất toàn bộ bán đảo Ả Rập dưới một vương triều.
Ngày 23 tháng 9 năm 1932, Vương quốc Ả Rập Xê Út chính thức được thành lập với Ibn Séoud là vị vua đầu tiên. Sự nghiệp của ông là một minh chứng cho ý chí sắt đá và tài năng quân sự của một nhà lãnh đạo vĩ đại.
Dầu mỏ và sự cai trị của Ibn Saud
Việc phát hiện dầu mỏ tại Ả Rập Xê Út vào năm 1938 bởi các chuyên gia địa chất Mỹ, làm việc cho Standard Oil of California, cùng với sự hợp tác của các quan chức địa phương, đã mở ra một chương mới trong lịch sử của quốc gia này.
Với sự tư vấn của St. John Philby và Ameen Rihani, Ibn Saud đã trao quyền khai thác dầu mỏ cho các công ty Mỹ vào năm 1944, khiến Anh vô cùng thất vọng vì những đóng góp của họ trước đó.
Vua Ibn Séoud trò chuyện với Tổng thống Franklin D. Roosevelt (phải) thông qua phiên dịch viên Đại tá Bill Eddy , trên tàu USS Quincy , sau Hội nghị Yalta . Đô đốc hạm đội William D. Leahy (trái) đang theo dõi.
Sự giàu có từ dầu mỏ đã củng cố quyền lực của Ibn Saud và cho phép ông thực hiện nhiều cải cách. Ông buộc các bộ lạc du mục phải định cư, chấm dứt các cuộc xung đột kéo dài và bắt đầu áp đặt một hệ tư tưởng thống nhất dựa trên giáo lý của Muhammad Ibn Abd al-Wahhab. Tuy nhiên, những cải cách này cũng dẫn đến nhiều tranh cãi, đặc biệt là việc thay đổi các nghi lễ hành hương truyền thống.
Để củng cố quyền lực và duy trì sự ổn định, Ibn Saud đã thành lập Hội đồng Shura vào năm 1927, với sự tham gia của các thành viên có uy tín. Hội đồng này đóng vai trò quan trọng trong việc đưa ra các quyết định quan trọng của đất nước.
Những năm tiếp theo của Ibn Séoud
Những năm cuối đời, Ibn Séoud định vị Ả Rập Xê Út ở vị thế trung lập trong Thế chiến II, tuy nhiên, ông được cho là thường nghiêng về phe Đồng Minh. Mặc dù vậy vào năm 1938, khi Đại sứ Đức Fritz Grobba bị tình nghi liên quan đến vụ tấn công đường ống dầu của Anh tại Iraq, Ibn Saud đã cho ông ta tị nạn. Điều này cho thấy thái độ không hoàn toàn ủng hộ Anh của ông từ năm 1937.
Trong giai đoạn cuối của cuộc chiến, Ibn Saud đã có những cuộc gặp quan trọng với các nhà lãnh đạo thế giới. Cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Franklin D. Roosevelt vào năm 1945 trên tàu USS Quincy đã đặt nền tảng cho mối quan hệ hợp tác giữa hai nước. Cuộc gặp với Thủ tướng Anh Winston Churchill diễn ra sau đó, nhưng chủ yếu tập trung vào vấn đề Palestine và không đạt được nhiều kết quả như cuộc gặp với Roosevelt.
Năm 1948, Ả Rập Xê Út dưới thời Ibn Séoud tham gia vào Chiến tranh Ả Rập-Israel, tuy nhiên, sự tham gia của họ chủ yếu mang tính tượng trưng.
Bên cạnh các vấn đề chính trị, Ibn Saud còn có những dự án phát triển đất nước. Ông ấp ủ ý tưởng xây dựng một tuyến đường sắt xuyên quốc gia, dù ý tưởng này bị nhiều người cho là không thực tế. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ của ARAMCO, tuyến đường sắt này đã được hoàn thành vào năm 1951 và góp phần vào sự phát triển của Riyadh.
Cái chết của Ibn Saud
Những năm cuối đời, Ibn Saud phải chống chọi với nhiều căn bệnh như bệnh tim, chứng mù một bên và viêm khớp. Tình trạng sức khỏe của ông ngày càng xấu đi và vào tháng 10 năm 1953, bệnh tình trở nặng.
Trước khi trút hơi thở cuối cùng vào đêm 8 tháng 11, ông đã đọc lời tuyên xưng đức tin (Shahada) nhiều lần. Ibn Saud qua đời vì cơn đau tim tại Cung điện Shubra ở Ta’if vào ngày 9 tháng 11 năm 1953, hưởng thọ 78 tuổi. Hoàng tử Faisal đã túc trực bên ông trong những giây phút cuối đời.
Lễ tang của Ibn Séoud được tổ chức tại Al Hawiyah ở Ta’if, sau đó thi hài của ông được đưa về an táng tại nghĩa trang Al Oud ở Riyadh, cạnh mộ của chị gái Noura.
Cái chết của Ibn Saud đã gây chấn động thế giới. Tổng thống Mỹ Dwight D. Eisenhower đã gửi lời chia buồn sâu sắc. Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ John Foster Dulles đánh giá cao những đóng góp to lớn của Ibn Saud cho đất nước.
Di sản của Ibn Saud không chỉ nằm ở việc ông thành lập Vương quốc Ả Rập Xê Út, mà còn ở sự phát triển bền vững của đất nước này qua nhiều thập kỷ. Sự ổn định và thịnh vượng mà ông xây dựng đã biến Ả Rập Xê Út trở thành một cường quốc trong khu vực với vai trò quan trọng trên trường quốc tế, đặc biệt trong các vấn đề liên quan đến dầu mỏ và Hồi giáo. Tầm nhìn xa và khả năng lãnh đạo của Ibn Séoud đã đặt nền móng vững chắc cho một quốc gia tiếp tục phát triển và giữ vai trò chiến lược trong thế giới hiện đại.
