Cuộc đời Nelson Mandela: Vị Tổng thống đầu tiên của Nam Phi
Nelson Mandela là ai và tại sao ông lại trở thành một biểu tượng toàn cầu của sự kiên cường và công lý? Từ một tù nhân chính trị đến Tổng thống da đen đầu tiên của Nam Phi, cuộc đời Mandela là một hành trình đầy khó khăn nhưng cũng tràn đầy hy vọng. Ông không chỉ đấu tranh cho sự tự do của dân tộc mình mà còn là người tiên phong trong việc xây dựng một Nam Phi hòa bình và thống nhất.
Thời thơ ấu và nền giáo dục của Nelson Mandela
Nelson Mandela, sinh ngày 18/7/1918, thuộc dòng họ phong kiến của bộ tộc Thembu nói tiếng Xhosa tại làng Mvezo, Nam Phi. Cha của ông, Gadla Henry Mphakanyiswa, là người đứng đầu bộ lạc Mvezo, nhưng vì không được lòng chính quyền thuộc địa, ông bị tước chức và gia đình phải chuyển đến Qunu. Mặc dù vậy, ông vẫn là thành viên của Hội đồng Cơ mật Inkosi và giúp đỡ Jongintaba Dalindyebo lên ngôi quốc vương Thembu. Sau khi cha ông qua đời vào năm 1927, Dalindyebo đã nhận Mandela làm con nuôi để tỏ lòng tri ân.
Nelson Mandela – Biểu tượng về sự đấu tranh chống phân biệt chủng tộc
Mandela là con thứ ba của Nosekeni Fanny, một người phụ nữ Xhosa thuộc bộ tộc Mpemvu. Ông là người đầu tiên trong gia đình tham gia chương trình giáo dục chính quy, hoàn thành tiểu học tại một trường truyền giáo ở địa phương, nơi ông được đặt tên tiếng Anh là Nelson. Sau đó, ông học tại các học viện nội trú Clarkebury và Healdtown, một trường trung học Methodist, nơi ông nổi bật trong các môn thể thao như quyền anh và điền kinh.
Năm 1939, Mandela nhập học tại Đại học Fort Hare, học viện duy nhất dành cho người Nam Phi da đen thời đó. Tuy nhiên, năm sau, ông bị đuổi học cùng một số bạn bè vì tham gia tẩy chay các chính sách của trường.
Sau khi biết về cuộc hôn nhân mà người giám hộ đã sắp xếp cho mình, Mandela rời Fort Hare và đến Johannesburg, nơi ông học luật tại Đại học Witwatersrand và tham gia phong trào chống phân biệt chủng tộc.
Năm 1944, ông gia nhập ANC và giúp thành lập Liên đoàn Thanh niên ANCYL. Cùng năm đó, ông kết hôn với Evelyn Ntoko Mase và có 4 người con trước khi ly hôn vào năm 1957.
Những năm tháng sau song sắt của Nelson Mandela
Mandela trải qua 18 năm đầu trong số 27 năm ngồi tù tại Nhà tù Đảo Robben, ông bị giam trong điều kiện khắc nghiệt và phải lao động khổ sai. Là một tù nhân chính trị, ông phải chịu đựng ít khẩu phần ăn và đặc quyền hơn các tù nhân khác. Ông chỉ được gặp vợ mình, Winnie Madikizela-Mandela, 6 tháng một lần và thường xuyên bị tra tấn vì những lỗi nhỏ.
Bất chấp sự khắc nghiệt, Mandela vẫn lấy bằng cử nhân luật từ Đại học London qua các khóa học từ xa và khuyến khích các bạn tù tham gia vào các hoạt động phản kháng bất bạo động. Ông cũng tìm cách truyền bá các tuyên bố chính trị và bản thảo cuốn tự truyện “Long Walk to Freedom“, được xuất bản sau khi ông được trả tự do.
Vào năm 1980, chiến dịch “Tự do cho Nelson Mandela” do Oliver Tambo khởi xướng đã khiến tên tuổi của Mandela trở nên nổi tiếng toàn cầu, làm gia tăng phong trào phản đối chế độ phân biệt chủng tộc ở Nam Phi. Dù chính phủ đã đề nghị thả ông với những điều kiện như từ bỏ bạo lực và công nhận sự độc lập của Transkei Bantustan, Mandela kiên quyết từ chối.
Vào năm 1982, ông bị chuyển đến Nhà tù Pollsmoor và sau đó bị quản thúc tại gia vào năm 1988. Đến năm 1990, khi Tổng thống F.W. de Klerk dỡ bỏ lệnh cấm đối với ANC và kêu gọi một Nam Phi không phân biệt chủng tộc, Mandela được trả tự do vào ngày 11/2/1990, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử Nam Phi.
Cựu Tổng thống Nelson Mandela thăm lại buồng giam ở nhà tù trên đảo Robben – nơi ông từng bị giam giữ 18 năm
Nelson Mandela trở thành Tổng thống Nam Phi
Sau khi được tự do, Nelson Mandela đã dẫn dắt ANC trong các cuộc đàm phán với Đảng Quốc gia và các tổ chức chính trị khác nhằm chấm dứt chế độ phân biệt chủng tộc, đồng thời thành lập một chính phủ đa chủng tộc. Mặc dù các cuộc đàm phán diễn ra trong bối cảnh chính trị căng thẳng, chúng đã mang lại cho Mandela và De Klerk giải Nobel Hòa bình vào tháng 12/1993.
Ngày 26/4/1994, hơn 22 triệu cử tri Nam Phi đã tham gia vào cuộc bầu cử đa sắc tộc đầu tiên và phần lớn đã bầu cho Mandela và đảng ANC để lãnh đạo đất nước. Vào ngày 10/5/1994, Nelson Mandela chính thức tuyên thệ nhậm chức, trở thành Tổng thống da đen đầu tiên của Nam Phi. De Klerk của Đảng Quốc gia trở thành Phó Tổng thống thứ nhất, còn Thabo Mbeki là Phó Tổng thống thứ hai trong Chính phủ Thống nhất Quốc gia.
Trong bài phát biểu nhậm chức, Mandela, sau 27 năm bị giam cầm, đã tuyên bố rằng “đây là thời điểm để những vết thương được chữa lành”. Ông đã thành lập Ủy ban Sự thật và Hòa giải nhằm điều tra các vi phạm nhân quyền trong thời gian từ 1960 đến 1994, đồng thời giới thiệu nhiều chương trình phát triển kinh tế và xã hội để nâng cao mức sống của người da đen.
Năm 1996, Mandela chủ trì việc ban hành hiến pháp mới, xây dựng một chính quyền trung ương lớn mạnh dựa trên nguyên tắc đa số và cấm phân biệt chủng tộc, bao gồm cả người da trắng.
Mandela còn tập trung vào việc cải thiện quan hệ chủng tộc, ngăn chặn sự trả thù giữa các nhóm và xây dựng hình ảnh Nam Phi thống nhất trong cộng đồng quốc tế. Ông thành lập “Chính phủ Thống nhất Quốc gia” và tuyên bố Nam Phi là “quốc gia cầu vồng hòa bình”. Đặc biệt, Mandela khuyến khích tổ chức Giải bóng bầu dục thế giới năm 1995 như một cách thúc đẩy hòa giải dân tộc.
Vào sinh nhật lần thứ 80 của mình, năm 1998, Mandela kết hôn với chính trị gia và nhà nhân đạo Graça Machel. Sau khi kết thúc nhiệm kỳ Tổng thống vào năm 1999, ông rút lui khỏi chính trường và được kế nhiệm bởi Thabo Mbeki.
Ông Nelson Mandela và người vợ thứ ba Graça Machel.
Nelson Mandela những năm cuối đời
Sau khi rời chính trường, Mandela vẫn tiếp tục chiến đấu vì hòa bình và công bằng xã hội, không chỉ ở Nam Phi mà trên toàn thế giới. Ông thành lập Quỹ Nelson Mandela và The Elders, một nhóm độc lập các nhân vật nổi tiếng cam kết giải quyết các vấn đề toàn cầu.
Năm 2002, Mandela trở thành người ủng hộ mạnh mẽ các chương trình điều trị và nâng cao nhận thức về AIDS, căn bệnh đã cướp đi sinh mạng của con trai ông, Makgatho và ảnh hưởng nghiêm trọng đến Nam Phi.
Mặc dù sức khỏe suy yếu do ung thư tuyến tiền liệt và các vấn đề sức khỏe khác, Mandela vẫn tiếp tục thu hút sự chú ý từ cộng đồng quốc tế. Vào năm 2009, Liên hợp quốc công nhận ngày 18/7 là “Ngày Quốc tế Nelson Mandela” để vinh danh những đóng góp của ông cho nền dân chủ, hòa bình và nhân quyền.
Nelson Mandela qua đời vào ngày 5/12/2013 vì nhiễm trùng phổi tái phát, để lại một di sản vĩ đại trong việc thúc đẩy hòa bình, tự do và công lý cho Nam Phi và thế giới.
Cuộc đời Nelson Mandela là một câu chuyện đầy cảm hứng về sự kiên trì và lòng dũng cảm. Ông không chỉ là vị Tổng thống đầu tiên của Nam Phi, mà còn là biểu tượng của hy vọng và hòa bình cho cả thế giới. Di sản mà Mandela để lại sẽ mãi là nguồn động viên cho các thế hệ sau trong cuộc đấu tranh vì công lý và tự do.
