Lịch Sử Hình Thành Và Phát Triển Của Người Goth
Người Goth là một trong những nhóm dân tộc cổ đại có ảnh hưởng lớn đến lịch sử châu Âu trong thời kỳ cuối của Đế chế La Mã. Nổi tiếng với lối sống du mục và tinh thần chiến đấu hùng hổ, người Goths không chỉ đóng vai trò quan trọng trong quá trình suy yếu của La Mã mà còn đặt nền móng cho nhiều vương quốc thời Trung Cổ sau này.
Tộc người Goth được chia thành hai nhánh lớn là Visigoth và Ostrogoth, mỗi nhánh đều có những đóng góp đặc biệt cho sự hình thành của nền văn minh châu Âu sau sự sụp đổ của La Mã.
Nguồn gốc của người Goth
Cho đến nay, nguồn gốc chính xác của người Goths cổ đại vẫn còn là một ẩn số lớn đối với các nhà sử học. Vào thế kỷ thứ VI, nhà sử học Jordanes, người có thể là người Goth, đã đưa ra một giả thuyết thú vị trong tác phẩm của mình. Ông cho rằng người Goth có nguồn gốc từ một hòn đảo lạnh giá tên là Scandza, có thể là khu vực Scandinavia ngày nay. Tuy nhiên, thời điểm họ sinh sống tại đây vẫn còn là một bí ẩn.
Theo Jordanes, người Goth đã trải qua nhiều cuộc di cư về phía Nam trước khi định cư gần biên giới Đế chế La Mã. Trước khi có những tương tác rộng rãi với người La Mã, chúng ta biết rất ít về người Goths.
Người Goth là một tộc người Đức cổ đại, nổi tiếng với vai trò quan trọng trong sự sụp đổ của Đế chế La Mã.
Mặc dù họ đã có một hệ thống chữ viết dựa trên chữ Rune, nhưng số lượng các chữ khắc còn sót lại rất ít và chứa đựng rất ít thông tin. Điều này khiến việc nghiên cứu về văn hóa và xã hội của người Goth trong giai đoạn đầu trở nên vô cùng khó khăn.
Jordanes mô tả người Goth cổ đại là một dân tộc có tín ngưỡng đa thần, họ tôn thờ tổ tiên và một vị thần chiến tranh như thần Mars của người La Mã. Những nghi lễ tôn giáo của họ được cho là khá tàn bạo trong đó có cả việc hiến tế con người.
Sau khi tiếp xúc và hòa nhập với Đế chế La Mã, người Goth đã trải qua nhiều thay đổi lớn. Họ tiếp thu Kitô giáo, văn hóa và lối sống của người La Mã, đồng thời thành lập các vương quốc của riêng mình. Điều này cho thấy người Goth là một dân tộc có khả năng thích nghi cao và đã đóng vai trò quan trọng trong lịch sử châu Âu.
Người Goths và những cuộc chiến tranh
Người Goths là một trong những nhóm tộc người Germanic nổi tiếng trong lịch sử châu Âu, đã tiến hành nhiều cuộc chiến với Đế quốc La Mã cũng như các dân tộc khác trong thời kỳ cuối cổ đại. Với một số cuộc chiến nổi bật như:
Người Goth đấu với người Hy Lạp
Vào thế kỷ thứ III người Goth từ phương Bắc không ngừng tấn công Hy Lạp – một vùng đất giàu có dưới sự cai trị của đế quốc La Mã hùng mạnh. Các nhà sử học đã tìm thấy những ghi chép chi tiết về những cuộc chiến khốc liệt này trong một văn bản cổ được phát hiện tại Thư viện Quốc gia Áo và được công bố trên Tạp chí Nghiên cứu La Mã năm 2015.
Tác giả của văn bản – nhà sử học Dexippus đến từ Athens – đã miêu tả những trận đánh ác liệt giữa quân đội La Mã dưới sự chỉ huy của hoàng đế Decius và các chiến binh Goth. Tuy nhiên, quân đội La Mã đã liên tục thất bại, mất đi cả lãnh thổ và vô số binh sĩ.
Một trong những trận chiến đáng nhớ nhất được nhắc đến trong văn bản là cuộc giao tranh tại đèo Thermopylae. Đây là một địa hình hiểm trở, được người Hy Lạp cổ đại coi là một pháo đài tự nhiên. Quân đội Goth đã cố gắng vượt qua đèo để tiến vào Athens, trong khi quân Hy Lạp đã quyết tâm bảo vệ thành phố của mình. Cuộc chiến đã diễn ra vô cùng khốc liệt, nhưng kết quả của trận chiến vẫn còn là một ẩn số.
Người Goth tấn công Đế chế La Mã
Ngoài những cuộc chiến với Hy Lạp, người Goth còn không ngừng gây ra những mối đe dọa nghiêm trọng cho Đế chế La Mã hùng mạnh trong suốt thế kỷ thứ III và IV.
Theo giáo sư lịch sử Peter Heather, cuộc tấn công đầu tiên được ghi nhận vào năm 238, khi người Goth cướp phá thành phố Histria ở cửa sông Danube. Chỉ một thập kỷ sau đó, họ đã thực hiện nhiều cuộc xâm lược quy mô lớn hơn vào lãnh thổ La Mã.
Đến năm 268, một hạm đội hùng hậu của người Goth, cùng với các tộc người man rợ khác đã xâm nhập sâu vào Biển Aegean gây ra những tàn phá khủng khiếp. Họ đã đánh phá nhiều khu định cư, trong đó có thành phố Ephesus nổi tiếng với ngôi đền của nữ thần Diana cũng bị phá hủy. Trước sức tàn phá khủng khiếp này, người La Mã đã phải chống trả một cách quyết liệt.
Một góc nhìn tuyệt vời của người Goth về cuộc cướp phá thành Rome
Mối quan hệ giữa người Goth và Đế chế La Mã luôn phức tạp và đầy biến động. Bên cạnh những cuộc chiến tranh, người Goth cũng từng phục vụ trong quân đội La Mã và có những hoạt động thương mại với đế quốc. Tuy nhiên, những xung đột vẫn không ngừng xảy ra.
Một nhóm người Goth gọi là Tervingi đã nhiều lần can thiệp vào chính trị nội bộ của đế quốc La Mã. Họ ủng hộ những ứng cử viên khác nhau lên ngôi hoàng đế nhưng đều thất bại. Điều này đã dẫn đến những cuộc chiến tranh tàn khốc giữa người Goth và quân đội La Mã.
Trong quá trình giao lưu với người La Mã, người Goth đã tiếp thu Kitô giáo. Giám mục Ulfilas đã dịch Kinh thánh sang tiếng Gothic, góp phần quan trọng vào việc truyền bá Kitô giáo trong cộng đồng người Goth. Tuy nhiên, người Goth sau đó đã chuyển sang theo Công giáo – tôn giáo chính thống của đế quốc La Mã.
Người Goth và người Huns
Mối quan hệ vốn đã căng thẳng giữa người La Mã và người Goth càng trở nên phức tạp hơn khi người Huns xuất hiện ở phía bắc sông Danube vào khoảng năm 375. Trước áp lực từ người Huns, người Goth đã buộc phải tìm nơi trú ẩn trong lãnh thổ La Mã.
Tuy nhiên, thay vì được chào đón, người Goth lại phải đối mặt với sự đối xử tàn nhẫn từ người La Mã. Thiếu thốn lương thực, họ bị đẩy đến bước đường cùng phải bán con cái làm nô lệ với giá rẻ mạt. Nhà sử học Ammianus Marcellinus đã miêu tả một cảnh tượng đau lòng khi người La Mã thậm chí còn đổi những con chó để lấy nô lệ Goth.
Sau khi bị từ chối vào thành phố Marcianople, người Goth đã nổi dậy tàn phá nhiều vùng đất của La Mã. Hoàng đế Valens đã dẫn quân đến Balkan để dẹp loạn nhưng đã đánh giá thấp sức mạnh của đối phương. Trong trận Adrianople năm 378, quân đội La Mã đã bị người Goth đánh bại thảm hại và chính hoàng đế Valens cũng tử trận trong trận chiến này.
Nhà sử học Marcellinus đã ghi lại rằng hoàng đế Valens đã bị thương nặng và qua đời trong trận chiến, mặc dù thi thể của ông không bao giờ được tìm thấy.
Sau cái chết của Valens, hoàng đế Theodosius đã ký một hiệp ước hòa bình với người Goth, tạm thời chấm dứt cuộc xung đột. Tuy nhiên, hiệp ước này chỉ kéo dài đến khi Theodosius qua đời vào năm 395.
Sự trỗi dậy của Alaric
Sau năm 395, Hiệp ước Hòa Bình giữa người Goth và Đế chế La Mã tan vỡ. Alaric, vị vua người Goth tài ba và dũng mãnh đã nổi lên và dẫn dắt dân tộc mình chống lại cả hai nửa của đế chế.
Cuộc chiến trở nên phức tạp và kéo dài. Mục tiêu của Alaric là giành được những vùng đất màu mỡ và các khoản bồi thường hậu hĩnh từ người La Mã. Để đạt được mục tiêu này, ông đã tiến hành nhiều cuộc tấn công và cướp phá.
Vào năm 403, Alaric trở thành một kẻ thù chung của cả Đế chế Đông và Tây khi ông hoạt động ở khu vực Balkan. Mặc dù đã có nhiều nỗ lực xâm nhập vào Ý nhưng Alaric vẫn thất bại. Thậm chí, một thảm sát khủng khiếp đã xảy ra đối với người Goth tại Constantinople vào năm 400.
Tuy nhiên, vận mệnh đã thay đổi khi Đế chế La Mã phương Tây rơi vào tình trạng hỗn loạn. Hoàng đế Honorius phải đối mặt với nhiều cuộc nổi loạn và âm mưu. Sự sụp đổ của tướng Stilicho, người từng là một đồng minh của người Goth, đã tạo cơ hội cho Alaric.
Năm 410, Alaric dẫn quân tiến vào Ý lần thứ hai và vây hãm thành Rome. Ông sử dụng thành phố vĩnh cửu làm con tin để buộc hoàng đế Honorius phải nhượng bộ. Sau nhiều cuộc đàm phán bất thành, Alaric đã ra lệnh cho quân đội cướp phá Rome vào ngày 24 tháng 8 năm 410. Sự kiện này đánh dấu một cột mốc quan trọng trong lịch sử, báo hiệu sự suy tàn của Đế chế La Mã phương Tây.
Di sản của người Goth
Hình ảnh người Goth đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lịch sử và văn hóa của nhiều quốc gia:
| Thụy Điển | Trong nhiều thế kỷ, người Thụy Điển tự hào cho rằng mình là hậu duệ trực tiếp của người Goth. Quan niệm này đã trở thành một phần quan trọng trong ý thức dân tộc Thụy Điển. Tuy nhiên, các nghiên cứu khảo cổ học hiện đại đã bác bỏ giả thuyết này.
Dù vậy, hình ảnh người Goth dũng mãnh vẫn được người Thụy Điển tôn vinh và trở thành một phần của di sản văn hóa quốc gia. |
| Tây Ban Nha | Ở Tây Ban Nha, giới quý tộc tự hào về nguồn gốc Visigoth của mình. Họ cho rằng mình là hậu duệ của những chiến binh dũng cảm đã từng chinh phục bán đảo Iberia. Quan niệm này đã tồn tại trong nhiều thế kỷ và để lại dấu ấn trong văn hóa và ngôn ngữ Tây Ban Nha. |
| Tranh chấp tại Công đồng Basel | Vào thế kỷ 15, đại diện của Thụy Điển và Tây Ban Nha đã tranh cãi gay gắt tại Công đồng Basel về việc ai là hậu duệ đích thực của người Goth.
— Người Thụy Điển cho rằng người dân của họ, đặc biệt là người dân Västergötland và Östergötland là hậu duệ của người Visigoth và Ostrogoth. — Trong khi đó, người Tây Ban Nha khẳng định rằng chỉ có những người Goth “lười biếng” mới ở lại Thụy Điển, còn những người Goth “anh hùng” đã đến Tây Ban Nha và lập nên một đế chế hùng mạnh. |
| Sử dụng trong ngôn ngữ | Hình ảnh người Goth cũng được sử dụng trong ngôn ngữ hàng ngày của một số quốc gia:
— Ở Tây Ban Nha, người ta dùng cụm từ “Haciéndose Los Godos” để chỉ những người hành động kiêu ngạo, cho mình là hơn người. — Ở các nước Mỹ Latinh như Chile, Argentina và Colombia, từ “Godo” được sử dụng như một từ miệt thị để chỉ người Tây Ban Nha gốc Âu. |
Nhìn lại lịch sử người Goth đã để lại dấu ấn sâu đậm trong quá trình chuyển biến từ thế giới cổ đại sang thời kỳ Trung Cổ. Dù từng bị xem là những kẻ xâm lược tàn bạo, nhưng chính người Goth đã góp phần hình thành nên nhiều nền tảng văn hóa và chính trị của châu Âu hiện đại. Sự hòa trộn giữa yếu tố Goth và La Mã đã tạo nên một thời kỳ phát triển mới, minh chứng cho sự ảnh hưởng mạnh mẽ của họ trong lịch sử.
