Trận thủy chiến Salamis – Sự sụp đổ của đế chế Ba Tư
Trong dòng chảy lịch sử đầy biến động của nhân loại, có những trận chiến không chỉ định đoạt số phận của các quốc gia mà còn thay đổi cả cục diện khu vực và thế giới. Trận Salamis, diễn ra vào năm 480 TCN, là một trong những sự kiện quan trọng như vậy.
Đây là cuộc đối đầu trên biển giữa hải quân Hy Lạp liên minh và đế chế Ba Tư và kết quả của nó đã ảnh hưởng sâu sắc đến lịch sử của cả hai nền văn minh. Hãy cùng Carre.edu.vn khám phá những bí ẩn và tầm quan trọng của trận hải chiến lịch sử này!
Mở đầu cho trận thủy chiến Salamis
Kế hoạch của Trận thủy chiến Salamis
Vào đầu năm 480 TCN, Vua Xerxes chuẩn bị xâm lược Hy Lạp với đội quân khổng lồ, vượt qua biển bằng tàu và cầu phao khổng lồ trên Hellespont. Người Hy Lạp chọn phòng thủ tại đèo Thermopylae với vài ngàn quân, cầm cự suốt hai ngày trước khi thất thủ vào ngày thứ ba. Hải quân Hy Lạp giữ chân hải quân Ba Tư ở Artemisium nhưng sau đó rút về cảng Piraeus để giúp sơ tán Athens.
Hải quân Hy Lạp, gồm nhiều thành bang, do Athens dẫn đầu với 180 tàu. Herodotus ghi nhận hạm đội Ba Tư có 1.207 tàu, nhưng có thể thực tế từ 600 đến 800. Ba Tư mất nhiều tàu vì bão nhưng vẫn chiếm ưu thế về số lượng.
Để bảo vệ đất liền, Hy Lạp quyết định phòng thủ tại eo biển Salamis. Tướng Athens, Themistocles, đề xuất dụ Ba Tư vào vùng nước hẹp để hạn chế lợi thế số lượng của họ. Ông gửi sứ giả Sicinnus đến dụ Xerxes tấn công. Vua Xerxes đã đặt ngai vàng trên núi Aigaleo để quan sát trận chiến.
Các hạm đội tham gia vào trận chiến Salamis
Những hạm đội tham gia vào thủy chiến Salamis
Herodotus cho biết hạm đội Hy Lạp dàn trải theo hướng bắc-nam qua eo biển, có thể được tổ chức thành hai hàng. Tuy nhiên, vị trí chính xác của các hạm đội và diễn biến trận đánh vẫn chưa rõ ràng, và các ghi chép của Herodotus gây tranh cãi. Do đó, những gì xảy ra trong trận đánh phần lớn là suy đoán.
Vào lúc bình minh, quân Ba Tư tấn công khi hạm đội Athens vừa sẵn sàng đối phó. Hạm đội Corinth tiến lên phía bắc, có thể để do thám hoặc tạo ấn tượng rằng họ đang rút lui để khiêu khích quân Ba Tư. Khi Ba Tư tấn công, người Corinth quay lại hợp lực với quân Hy Lạp.
Đúng như dự đoán, số lượng lớn khiến quân Ba Tư rối loạn. Quân Hy Lạp dần rút lui, kéo quân Ba Tư vào sâu hơn, sau đó bất ngờ phản công. Trận chiến trở nên hỗn loạn khi các tàu Hy Lạp đâm vào tàu Ba Tư, và lính thủy đánh bộ giao chiến ác liệt trên các boong tàu.
Quân Hy Lạp đẩy lùi các tàu Phoenicia về phía bờ và cắt đôi đội hình Ba Tư. Đô đốc Ba Tư Ariabignes, anh trai Xerxes, bị giết, khiến phần lớn hạm đội Ba Tư mất chỉ huy. Khi tình hình trở nên tồi tệ, quân Ba Tư rút lui nhưng bị phục kích bởi hạm đội Aeginetan, gây thêm tổn thất nặng nề.
Hậu quả để lại của trận Salamis
Hậu quả nặng nề để lại sau trận chiến Salamis
Giống như các ghi chép về trận đánh, các con số thương vong cũng chỉ là những ước đoán. Herodotus không đề cập cụ thể số người thương vong, nhưng ông cho biết sau trận chiến, hạm đội Ba Tư chỉ còn 300 tàu. Vì vậy, người ta cho rằng Ba Tư đã mất từ 200 đến 300 tàu, trong khi Hy Lạp chỉ mất 40 tàu.
Về thiệt hại nhân mạng, không có con số chính xác và các ước tính hiện đại đều gặp phải nhiều yếu tố chưa rõ. Herodotus cho rằng Ba Tư chịu tổn thất nặng nề hơn do họ không biết bơi.
Ngay sau thất bại, Xerxes đã nghĩ đến việc xây cầu phao qua eo biển, nhưng sự hiện diện của hải quân Hy Lạp khiến điều này không thể thực hiện. Rõ ràng là Hy Lạp đã chiếm ưu thế trên biển quanh khu vực Hy Lạp, khiến Ba Tư gặp khó khăn trong việc hỗ trợ quân đội trên đất liền. Sợ rằng Hy Lạp sẽ phá hủy cầu phao qua Hellespont (cây cầu cho phép quân Ba Tư tiến vào châu Âu), Xerxes buộc phải rút lui và tái tổ chức lực lượng tại Ionia.
Ông để lại một đội quân lớn tại Hy Lạp dưới quyền chỉ huy của tướng Mardonius để tiếp tục chinh phục Hy Lạp. Mặc dù đội quân này lớn hơn bất kỳ lực lượng nào của Hy Lạp, nhưng cuối cùng đã bị tiêu diệt trong một trận chiến gần thị trấn Plataea.
Chẳng bao lâu sau, người Hy Lạp đã tấn công phần còn lại của hạm đội Ba Tư tại Mycale, ngoài khơi Ionia, tiếp tục gây thêm một thất bại nặng nề cho quân Ba Tư.
Trận Salamis là bước ngoặt trong Cuộc chiến Hy Lạp – Ba Tư lần thứ hai. Trận chiến này đã giúp người Hy Lạp chiếm ưu thế trên biển và từ đó làm giảm đáng kể số quân Ba Tư có thể được hỗ trợ trên đất liền.
Giống như các trận Thermopylae và Marathon, Trận Salamis nổi tiếng vì là biểu tượng của sự kháng cự trước những khó khăn to lớn. Nhiều sử gia coi Trận Salamis là một trong những trận chiến quan trọng nhất trong lịch sử, vì nó quyết định số phận của Hy Lạp cổ đại
Có lập luận cho rằng nếu người Ba Tư chiến thắng, lịch sử châu Âu sẽ có một hướng đi khác. Tuy nhiên, quan điểm này vẫn còn nhiều tranh cãi. Một số sử gia cho rằng vai trò của Hy Lạp trong lịch sử châu Âu đã bị thổi phồng.
Bất kể ý nghĩa của trận chiến này đối với hiện tại ra sao, điều rất rõ ràng là đối với người Hy Lạp cổ đại, đó là một kỳ tích của sự chống chọi và kiên cường trước những khó khăn to lớn. Giống như các trận Thermopylae, Artemisium và Marathon, người Hy Lạp đã thể hiện kỷ luật, kỹ năng và quyết tâm mạnh mẽ, điều không phổ biến, đặc biệt đối với một tập hợp các thành bang chỉ liên kết với nhau bởi một kẻ thù chung.
