Thập Tự Chinh Lần 3: Cuộc Chiến Khốc Liệt Vì Thánh Địa

Thập Tự Chinh Lần 3 là một trong những sự kiện quân sự nổi bật trong lịch sử Trung Cổ, diễn ra với sự tham gia của nhiều vị vua quyền lực nhằm giành lại Jerusalem từ tay người Hồi giáo. Cùng Mê Lịch Sử tìm hiểu nguyên nhân bùng nổ, diễn biến chính và kết quả của cuộc viễn chinh này cũng như những ảnh hưởng đến cục diện chính trị châu Âu và Trung Đông thời kỳ đó.

Ai là người kêu gọi cuộc Thập tự chinh lần 3?

Cuộc Thập tự chinh thứ ba được khởi xướng bởi Giáo hoàng Gregory VIII và Clement III sau thất bại của quân Kitô giáo tại Jerusalem.

Trước khi lệnh kêu gọi chính thức được ban hành, Conrad xứ Montferrat đã chủ động phản công chiếm giữ Tyre. Dù đối mặt với sự tấn công của Saladin ngay sau đó, ông đã kiên cường bảo vệ thành phố. Cùng thời điểm này, Conrad cũng từ chối thần phục Vua Guy, người đã vi phạm Hiệp ước Hòa bình với Saladin.

Vua Guy bất ngờ bao vây thành Acre và nhận được sự hỗ trợ từ Henry xứ Champagne. Saladin buộc phải chuyển quân đến Acre để giải vây, nhưng cuộc chiến kéo dài đã khiến cả hai bên kiệt quệ.

Vào mùa đông năm 1190 – 1191, quân Thập tự chinh phải đối mặt với nạn đói và bệnh dịch. Cái chết của Sibyl, vợ của Guy, đã làm thay đổi cục diện chính trị. Nhiều quý tộc chuyển hướng ủng hộ Conrad, người đã củng cố vị thế của mình bằng cuộc hôn nhân với Isabella. Tuy nhiên, Guy vẫn không từ bỏ quyền lực.

Trong bối cảnh căng thẳng này, tin tức về sự xuất hiện của quân Thập tự chinh lần thứ ba do các vị vua châu Âu dẫn đầu đã mang đến hy vọng mới cho quân Kitô giáo tại Acre.

Nguyên nhân dẫn đến cuộc Thập tự chinh lần 3

Jerusalem, thành phố linh thiêng đối với cả Do Thái giáo, Kitô giáo và Hồi giáo, luôn là tâm điểm của các cuộc tranh chấp.

Năm 1096, quân Thập tự chinh đã chiếm đóng thành phố này, gây ra nỗi đau sâu sắc cho giới Hồi giáo. Phải mất gần một thế kỷ, người Hồi giáo mới có cơ hội phục thù dưới sự lãnh đạo tài ba của Saladin.

Saladin, một vị tướng lỗi lạc gốc Kurd, đã thống nhất các lực lượng Hồi giáo và tái chiếm Jerusalem vào năm 1187, khôi phục lại danh dự cho thế giới Hồi giáo. Chiến thắng này đã làm dấy lên lòng căm thù và khát vọng trả thù của các nước châu Âu, đặc biệt là các quốc gia Thiên chúa giáo.

Để đáp trả, Giáo hội Công giáo đã kêu gọi một cuộc thập tự chinh mới. Ba vị vua quyền lực nhất châu Âu lúc bấy giờ là Philippe II Auguste của Pháp, Frederick Barbarossa của Đế quốc La Mã Thần thánh và Richard I “Tim Sư tử” của Anh đã cùng nhau lên đường, quyết tâm giành lại Jerusalem.

Cuộc Thập tự chinh lần thứ ba này đánh dấu một giai đoạn mới trong cuộc chiến giành quyền kiểm soát Đất Thánh, với quy mô và tầm quan trọng chưa từng có.

Diễn biến của cuộc Thập tự chinh lần 3

Cuộc Thập tự chinh lần thứ 3 (1189 – 1192) được phát động nhằm giành lại quyền kiểm soát Jerusalem sau khi nó bị vị lãnh đạo Hồi giáo Saladin chiếm lại từ tay các lực lượng Thập tự chinh trong trận Hattin (1187).

Dưới đây là diễn biến chính của cuộc Thập tự chinh lần 3:

Cuộc hành trình định mệnh của Frederick I đến Levant

Mặc dù không thể chứng kiến thành quả cuối cùng, Frederick I, Hoàng đế La Mã Thần thánh, đã khởi hành tham gia Cuộc Thập tự chinh lần thứ ba vào năm 1189 với một đội quân hùng hậu. Trước đó, Giáo hoàng Gregory VIII đã kêu gọi các quốc vương châu Âu cùng nhau chống lại người Hồi giáo và Frederick, sau khi hòa giải với Giáo hoàng Alexander III, đã nhiệt tình hưởng ứng.

Đội quân của Frederick vượt qua nhiều khó khăn đã tiến vào lãnh thổ Byzantine. Tuy nhiên, Hoàng đế Byzantine Isaac II Angelus lại tìm cách cản trở hành trình của họ, khiến cuộc hành quân gặp nhiều trở ngại. Sau khi vượt qua những thử thách này, quân đội của Frederick đã tiến sâu vào lãnh thổ của người Seljuk và giành được một số thắng lợi.

Thế nhưng, bi kịch đã xảy ra vào tháng 6 năm 1189. Khi đang vượt sông Göksu, Frederick bất ngờ bị đuối nước và qua đời.

Cái chết của vị hoàng đế đã giáng một đòn mạnh vào tinh thần của quân đội Đức, khiến phần lớn họ quay trở về quê hương. Chỉ một số ít quân lính vẫn tiếp tục cuộc hành trình, nhưng sự đóng góp của Đức cho cuộc Thập tự chinh từ đó trở nên hạn chế.

Đối với người Hồi giáo, đặc biệt là Saladin, cái chết của Frederick được xem như một sự sắp đặt của số phận giúp họ tránh được một cuộc chiến khốc liệt.

Richard I và Philip II tham gia cuộc Thập tự chinh

Cuộc Thập tự chinh lần thứ ba đã thu hút sự tham gia của hai vị vua quyền lực nhất châu Âu lúc bấy giờ là Richard I của Anh và Philip II của Pháp. Dù cùng chung mục tiêu giải phóng Đất Thánh, mối quan hệ giữa hai vị vua này lại vô cùng phức tạp.

Richard I, với tính cách hào hiệp nhưng nóng nảy, là một chiến binh dũng mãnh. Ông luôn khao khát những cuộc phiêu lưu và sẵn sàng chiến đấu vì những lý tưởng cao cả. Tuy nhiên, tính khí nóng nảy và sự thiếu kiên nhẫn đôi khi khiến ông gặp phải những rắc rối không đáng có.

Trái ngược với Richard, Philip II là một chính trị gia lão luyện và đầy mưu kế. Ông tham gia cuộc Thập tự chinh không chỉ vì lý tưởng tôn giáo mà còn vì những mục tiêu chính trị riêng. Philip luôn tìm cách mở rộng lãnh thổ của mình và củng cố quyền lực ở Pháp.

Mặc dù cùng nhau khởi hành, nhưng sự khác biệt về tính cách và mục tiêu đã khiến mối quan hệ giữa Richard và Philip trở nên căng thẳng. Những mâu thuẫn này đã ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc Thập tự chinh.

Trong quá trình hành quân, Richard đã có một quyết định quan trọng làm thay đổi cục diện cuộc chiến. Ông đã chinh phục đảo Síp và biến nơi đây thành căn cứ quan trọng cho các cuộc tấn công tiếp theo. Chiến thắng này không chỉ khẳng định vị thế của Richard mà còn cung cấp cho các quân Thập tự chinh một nguồn cung cấp quan trọng.

Chiến thắng của quân Thập Tự Chinh tại Acre và Arsūf

Sau khi rời đảo Síp, Richard I đã đến Acre và thổi một luồng sinh khí mới vào cuộc bao vây thành phố này. Nhờ các công cụ bao vây hiện đại và sự kiên trì của quân Thập tự chinh, Acre cuối cùng cũng thất thủ. Mặc dù đau lòng trước thất bại, Saladin vẫn chấp nhận ký hòa ước, trao trả Thập tự giá và thả tù binh để đổi lấy mạng sống cho quân đồn trú.

Tuy nhiên, ngay sau khi chiếm được Acre, nội bộ quân Thập tự chinh lại xảy ra mâu thuẫn. Philip II của Pháp, do sức khỏe yếu và muốn quay về giải quyết các vấn đề trong nước, đã quyết định rút quân. Richard I, mặc dù thất vọng trước quyết định của đồng minh, vẫn tiếp tục cuộc chiến.

Một trong những trận đánh nổi tiếng nhất trong cuộc thập tự chinh là trận Arsūf. Với tài năng quân sự xuất sắc, Richard đã giành được chiến thắng vang dội trước quân đội của Saladin. Sau trận chiến này, Saladin đã chọn cách phòng thủ và không còn dám đối đầu trực diện với Richard.

Richard tiếp tục tiến quân và chiếm lại Jaffa. Tuy nhiên, việc bao vây Jerusalem lại là một thử thách quá lớn. Sau khi cân nhắc kỹ lưỡng, Richard quyết định rút lui vì nhận ra rằng việc giữ vững Jerusalem mà không kiểm soát được vùng đất xung quanh là điều không thể. Quyết định này của Richard đã gây ra nhiều tranh cãi trong quân đội, nhưng về mặt chiến lược nó được đánh giá là sáng suốt.

Hòa bình và kết quả của cuộc Thập tự chinh lần thứ ba

Sau khi trở về Pháp, Philip II nhanh chóng quay lại các cuộc tranh chấp với Vua Anh Richard I, người cũng phải quay về nước vì những vấn đề nội bộ.

Trong khi đó, mối quan hệ giữa Richard và Saladin, vị tướng Hồi giáo tài ba, lại ngày càng trở nên phức tạp và đầy bất ngờ. Cả hai nhà lãnh đạo đều tỏ ra tôn trọng lẫn nhau và thậm chí còn có những đề xuất về liên minh hôn nhân để củng cố hòa bình.

Cuối cùng, vào năm 1192, một hiệp ước hòa bình kéo dài ba năm đã được ký kết. Theo đó, người Thiên chúa giáo vẫn giữ được một phần bờ biển từ Jaffa về phía bắc, nhưng thành phố Ascalon quan trọng đã thuộc về người Hồi giáo. Điều đáng chú ý là người hành hương từ cả hai tôn giáo đều được tự do đến các địa điểm linh thiêng.

Tuy nhiên, sự bất ổn vẫn tiếp diễn. Richard buộc phải phế truất Vua Guy của Jerusalem và đưa Conrad lên ngôi. Đáng tiếc, Conrad sớm bị ám sát bởi một nhóm cực đoan Hồi giáo. Sau đó, Isabella, em gái của Guy, kết hôn với Henry xứ Champagne và trở thành nữ hoàng mới của Jerusalem.

Mặc dù không chiếm lại được Jerusalem, Cuộc Thập tự chinh lần thứ ba vẫn mang lại những kết quả đáng kể. Richard I đã giành lại một phần đáng kể lãnh thổ cho người Thiên chúa giáo ở vùng Levant, kéo dài sự tồn tại của Vương quốc Jerusalem thêm một thế kỷ nữa. Quan hệ giữa các nhà lãnh đạo Kitô giáo và Hồi giáo, mặc dù vẫn căng thẳng, nhưng đã có những dấu hiệu của sự thấu hiểu và tôn trọng lẫn nhau.

Cuộc Thập Tự Chinh Lần 3, dù không đạt được mục tiêu giành lại Jerusalem, đã tạo nên một trang sử đầy kịch tính và bi tráng trong mối quan hệ giữa phương Tây và thế giới Hồi giáo.

Những hiệp ước đạt được giữa Richard “Tim Sư Tử” và Saladin, dù không thể xóa bỏ xung đột, vẫn mở ra một giai đoạn hòa bình tạm thời. Qua đó, cuộc viễn chinh này không chỉ phản ánh sự phức tạp của chiến tranh tôn giáo mà còn để lại những bài học sâu sắc về lòng nhân từ, chiến thuật và sự giao thoa văn hóa giữa các nền văn minh đối lập.

Thập Tự Chinh Lần 2: Hành Trình Chinh Phục Vùng Đất Thánh