Trận Sena Gallica: Cuộc Chiến Giữa La Mã Và Carthage Trên Biển
Trận Sena Gallica là một trong những cuộc hải chiến quan trọng của thời kỳ chiến tranh Punic giữa La Mã và Carthage. Diễn ra vào năm 551 trước Công Nguyên, trận đánh này không chỉ là cuộc đụng độ trên biển mà còn đóng vai trò quyết định trong việc khẳng định sự thống trị của La Mã ở vùng biển Địa Trung Hải.
Với những chiến thuật hải quân khôn ngoan và lực lượng quân sự hùng mạnh, La Mã đã giành được thắng lợi vang dội, đánh dấu bước tiến lớn trong cuộc chiến tranh giữa hai cường quốc cổ đại này.
Bối cảnh trước trận Sena Gallica
Năm 550 đánh dấu năm thứ mười lăm của cuộc Chiến tranh Gothic khốc liệt. Ban đầu, quân đội Byzantine dù ít ỏi nhưng dưới sự chỉ huy tài ba của Belisarius đã giành được nhiều thắng lợi, thậm chí còn chiếm lại Ravenna và khôi phục quyền kiểm soát của Đế chế ở Ý vào năm 540.
Tuy nhiên, sau khi Hoàng đế Justinian triệu hồi Belisarius, các tướng lĩnh còn lại liên tục bất hòa, tạo cơ hội cho người Goth tập hợp lực lượng. Dưới sự lãnh đạo của vị vua mới đầy mưu lược là Totila, quân Goth nhanh chóng lật ngược tình thế, đánh bại quân đội Đế chế.
Trước khi xảy ra trận Sena Gallica, căng thẳng giữa La Mã và Carthage ngày càng leo thang trong Chiến tranh Punic lần thứ nhất
Ngay cả khi Belisarius trở lại cũng không thể ngăn cản đà tiến công của người Goth. Đến năm 550, quân Đông La Mã chỉ còn nắm giữ một số thành phố ven biển và vào mùa xuân năm đó, Totila còn tiến đánh Sicily, một căn cứ quan trọng của người La Mã.
Để cắt đứt đường tiếp tế và khả năng tăng cường quân lực cho Đế chế ở Ý, Totila đã xây dựng một hạm đội hùng mạnh gồm 400 tàu chiến để tranh giành ưu thế trên biển. Đồng thời, Hoàng đế Justinian cũng chuẩn bị một cuộc tấn công quy mô lớn để giành lại Ý dưới sự chỉ huy của hoạn quan Narses.
Nhận thức được mối đe dọa này, Totila quyết tâm bảo vệ các căn cứ cuối cùng của quân Đế chế ở Ý, đặc biệt là Croton và Ancona. Sau khi rút quân khỏi Sicily với nhiều chiến lợi phẩm, Totila đã bao vây Ancona.
Một hạm đội gồm 47 tàu phong tỏa thành phố từ biển, trong khi phần còn lại của hải quân Gothic tấn công bờ biển Epirus và quần đảo Ionian.
Trước tình hình nguy cấp của Ancona, tướng La Mã Valerian đóng tại Ravenna đã yêu cầu cháu trai mình là John, đang đóng quân tại Salona, gửi quân đến hỗ trợ. John đã nhanh chóng điều động một hạm đội lớn đến Sena Gallica, cách Ancona khoảng 25 km về phía Bắc.
Diễn biến trận hải chiến Sena Gallica
Trong trận hải chiến Sena Gallica, hai bên có lực lượng gần như ngang nhau. Chỉ huy hạm đội Ostrogoth, Indulf và Gibal (cựu sĩ quan của Belisarius), mong muốn nhanh chóng tiêu diệt người La Mã và quyết định lao vào trận chiến ngay lập tức.
Khác với những trận hải chiến trước đây, tàu chiến thế kỷ 6 không được trang bị mũi nhọn tấn công (Rams), mà thay vào đó hai bên bắn hỏa châu vào nhau rồi xông vào giáp lá cà để chiếm tàu đối phương. Trong loại hình chiến đấu này, kinh nghiệm và khả năng duy trì đội hình tàu chiến là vô cùng quan trọng. Với kinh nghiệm dày dặn, thủy thủ đoàn Byzantine hoàn toàn chiếm ưu thế so với thủy thủ Goth ít kinh nghiệm.
Trong lúc giao chiến, một số tàu Goth rời khỏi đội hình chính và bị tiêu diệt, trong khi những tàu khác vì quá gần nhau không thể cơ động. Cuối cùng, hạm đội Goth tan rã và tháo chạy, mất 36 tàu. Gibal bị bắt, còn Indulf dẫn phần còn lại trốn về hướng Ancona, đến đây ông đã tự đốt các tàu khi cập bờ.
Trận chiến quyết định Sena Gallica giúp Đông La Mã giành quyền kiểm soát vùng biển Adriatic
Thất bại này làm suy yếu tinh thần của bộ binh Goth, buộc họ phải từ bỏ cuộc vây hãm Ancona và rút lui. Trận Sena Gallica đánh dấu một bước ngoặt khi thế trận chuyển từ có lợi cho người Goth sang cho Đông Đế quốc Byzantine.
Totila (mất ngày 1 tháng 7 năm 552), vua của Ostrogoth từ năm 541, đã dẫn đầu các cuộc chiến chống lại Đế quốc Byzantine nhằm thống trị nước Ý. Nhiều thông tin về Totila được nhà sử học Procopius ghi lại, ông là người đã hành quân cùng Belisarius trong cuộc chiến tranh này. “Totila” chỉ là danh hiệu còn tên tên thật của ông là Baduila.
Sau khi lên ngôi, Totila tập hợp người Goth, truyền cảm hứng cho họ và đánh bại các cuộc tấn công của Byzantine. Năm 542, ông tránh được một trận đánh lớn tại Florence và mở rộng quyền kiểm soát ra khắp miền Nam Ý. Totila áp dụng chiến thuật di chuyển nhanh, kiểm soát vùng nông thôn và cắt đứt nguồn thu của Byzantine.
Totila nổi tiếng không chỉ vì tốc độ chinh phục mà còn bởi lòng nhân đạo của ông, dù đôi khi tỏ ra tàn nhẫn với các thành phố chống cự mạnh mẽ. Sau cuộc vây hãm thành công Napoli vào năm 543, ông củng cố vị thế ở miền Nam Ý, trong khi quân Byzantine lâm vào khủng hoảng.
Hoàng đế Justinian I đã phải đối phó với mối đe dọa từ Totila bằng cách gửi tướng Narses đối đầu với ông. Cuối cùng, Totila bị đánh bại và tử trận tại Trận Taginae vào tháng 7 năm 552, chấm dứt cuộc chiến dài giữa Hy Lạp và Ostrogoth, để Đông Đế quốc kiểm soát Ý.
Ý nghĩa của trận Sena Gallica
Trận thua tan tác tại Sena Gallica đã giáng một đòn mạnh vào tinh thần của quân đội Ostrogoth, buộc họ phải rút lui khỏi Ancona. Chiến thắng này không chỉ là một bước ngoặt quân sự quan trọng mà còn là một bước ngoặt chiến lược làm thay đổi hoàn toàn cục diện cuộc chiến. Từ đây, đế quốc Byzantine nắm lấy thế chủ động, trong khi vương quốc Ostrogoth dần suy yếu và sụp đổ.
Trận Sena Gallica đã để lại dấu ấn quan trọng trong lịch sử hải quân La Mã, minh chứng cho khả năng chiến đấu và sự phát triển vượt bậc của họ trên biển. Thắng lợi này không chỉ củng cố vị thế của La Mã ở Địa Trung Hải mà còn mở ra những cơ hội bành trướng lãnh thổ và ảnh hưởng chính trị. Trận chiến đã trở thành một phần quan trọng trong hành trình xây dựng đế chế La Mã, góp phần khẳng định sức mạnh của họ trước các đối thủ hùng mạnh thời kỳ đó.
