Triệu Khuông Dận – Khai quốc công thần triều Tống vang danh sử sách

Trong chốn sử xanh Trung Hoa, Triệu Khuông Dận hiện thân là một đế vương xuất chúng – người đã dựng nên cơ nghiệp nhà Tống sau cơn binh lửa của thời Ngũ Đại Thập Quốc. Ông không chỉ là thống soái cầm quân tài tình mà còn là nhà cải cách vĩ đại, góp phần định hình thời kỳ thịnh trị kéo dài suốt ba thế kỷ. Cùng chiêm nghiệm hành trình dựng nước và trị quốc của vị vua khai nghiệp đầy khí phách này.

Triệu Khuông Dận: Hào quang một đế vương

Giữa thời kỳ vạn vật điêu linh, thiên hạ chia năm xẻ bảy sau sự diệt vong của nhà Đường, có một bậc anh hùng hào kiệt từ vùng Tống Châu (nay thuộc tỉnh Hà Nam) đã nổi lên như vì sao sáng giữa bầu trời u ám – đó chính là Triệu Khuông Dận (趙匡胤), tự Nguyên Lãng (元朗), sinh vào năm Thiên Phúc nguyên niên (927), niên hiệu của Hậu Đường.

Ông xuất thân trong một gia tộc võ tướng: phụ thân là Triệu Hồng Ân, từng theo phò các triều đại Hậu Đường, Hậu Tấn, Hậu Hán và Hậu Chu, nổi danh là trung dũng và giỏi huấn luyện binh mã. Từ thuở nhỏ, Triệu Khuông Dận đã bộc lộ tư chất phi thường, tính tình quả cảm, khí khái trượng nghĩa, sớm say mê thao lược binh thư và cưỡi ngựa bắn cung tinh thông.

Thuở thiếu niên, ông theo cha chinh chiến, lập được nhiều công trạng, sau đầu quân cho Hầu Cảnh dưới triều Hậu Chu, rồi nhanh chóng thăng tiến trong quân đội nhờ tài năng và sự trung tín. Ông từng giữ chức Tiết độ sứ, một trong những trọng chức trấn giữ biên cương và binh quyền khu vực.

Đến thời Châu Thế Tông, vua trẻ kế vị khi mới 7 tuổi, triều chính rối ren, nội ngoại bất an. Trong lúc triều đình bất lực, quân dân lại tin tưởng ở Triệu Khuông Dận – người đang trấn giữ biên trấn và có uy vọng lớn trong quân đội. Nhân cơ hội ấy, năm Hiển Đức thứ bảy (960), ông được các tướng sĩ suy tôn làm thống lĩnh, rồi phát động binh biến Trần Kiều (nay thuộc Khai Phong), phế truất ấu quân Hậu Chu, lên ngôi Hoàng đế, lấy quốc hiệu là Tống, sử gọi là Tống Thái Tổ.

Tống Thái Tổ Triệu Khuông Dận (927-976), vị hoàng đế khai quốc nhà Tống (960-1279), chấm dứt thời kỳ Ngũ Đại Thập Quốc loạn lạc.

Triệu Khuông Dận lúc ấy mới 33 tuổi, nhưng chí lớn bao trùm thiên hạ. Sự kiện đăng cơ không đẫm máu, được coi là thiên mệnh giao phó, khi mà lòng dân mong chờ một minh quân đủ tài dẹp loạn và khôi phục trật tự sau gần năm mươi năm chiến chinh tan nát.

Sau khi đăng cơ, Tống Thái Tổ lập đô tại Biện Kinh (nay là Khai Phong), bắt đầu triều đại Tống triều kéo dài từ năm 960 đến năm 1279, mở ra một thời kỳ phục hưng văn trị, ổn định xã tắc và phát triển toàn diện đất nước.

Triệu Khuông Dận trị vì trong 17 năm (960–976), suốt đời cẩn trọng, hành sự thận trọng, lấy nhân trị, văn trị làm nền tảng, được hậu thế ca ngợi là vị hoàng đế vừa có công dựng nước, vừa đặt nền móng vững bền cho vận mệnh của Đại Tống về sau.

Chiến lược thống nhất thiên hạ sau thời loạn Ngũ Đại

Sau khi đăng cơ, Tống Thái Tổ Triệu Khuông Dận thấu triệt nỗi khổ chiến tranh, dân tình đói khát, lòng người ly tán sau gần nửa thế kỷ chư hầu phân tranh, thiên hạ phân liệt thành Ngũ Đại và Thập Quốc. Ngài hiểu rằng muốn thiên hạ thái bình, trước hết phải bình định cát cứ, thu về một mối, làm cho quốc gia đại nhất thống.

Bởi vậy, ngay từ thuở mới xưng đế, Tống Thái Tổ đã đề ra sách lược “tiên Nam hậu Bắc” – trước thu phục các nước nhỏ phía Nam như Nam Đường, Kinh Nam, Nam Hán, sau đó mới dồn lực đánh Bắc Hán – lực lượng cát cứ cuối cùng còn sót lại ở phương Bắc, vốn được Liêu triều hậu thuẫn.

Chiến dịch được tiến hành một cách khéo léo, khi dùng cả võ lực lẫn ngoại giao. Đối với những tiểu quốc không đủ sức kháng cự, ngài cho sứ giả mang chiếu thư dụ hàng, kèm theo lễ vật trọng hậu. Với những nước kháng cự, ngài thân chinh dẫn binh, đánh đâu thắng đó, nhưng sau khi thu phục đều đối đãi hậu hĩ, không tàn sát dân chúng, khiến lòng người cảm phục.

Tới năm 968, phần lớn các nước Nam đều đã quy phục triều Tống, thiên hạ thu về một mối. Duy chỉ còn Bắc Hán – nơi cố thủ ở Thái Nguyên, liên kết với người Khiết Đan phương Bắc – vẫn ngoan cố không hàng. Tuy nhiên, Tống Thái Tổ giữ vững sách lược “dĩ nhu thắng cương”, chờ thời cơ chín muồi.

Mãi đến sau khi Tống Thái Tổ qua đời, kế hoạch đánh Bắc Hán mới được đệ đệ là Tống Thái Tông hoàn thành vào năm 979, nhưng phần lớn công tích đã được Tống Thái Tổ đặt nền móng, từ quân lương, nhân lực đến chiến lược dài hơi.

Việc thống nhất phần lớn Trung Hoa không chỉ giúp khôi phục trật tự xã hội sau thời chia cắt, mà còn tạo điều kiện cho các cải cách sâu rộng về chính trị, kinh tế, văn hóa trong suốt triều đại nhà Tống.

Cải cách trời long đất lở dưới thời Tống Thái Tổ

Sau khi củng cố được quyền lực và thống nhất đất nước, Tống Thái Tổ Triệu Khuông Dận không chỉ dừng lại ở việc duy trì sự ổn định mà còn tiến hành nhiều cải cách quan trọng trong các lĩnh vực chính trị, quân sự và kinh tế, nhằm xây dựng một nền tảng vững chắc cho triều đại Tống.

Cải cách quân sự

Với kinh nghiệm chiến trường phong phú và thấu hiểu sự quan trọng của quân đội, Tống Thái Tổ thực hiện các cải cách quân sự nhằm tạo ra một quân đội tinh nhuệ và trung thành tuyệt đối với triều đình. Ngài tổ chức lại quân đội theo hình thức các đơn vị quân sự nhỏ gọn, do các quan văn và những người thân tín có phẩm chất đạo đức cao làm chỉ huy, thay vì các võ tướng vốn nắm quyền lực quá lớn, dễ sinh loạn. Các chỉ huy mới đều được giám sát chặt chẽ từ triều đình, đảm bảo tính trung thành tuyệt đối với hoàng đế.

Ngoài ra, Tống Thái Tổ cũng đặc biệt chú trọng đến hệ thống phòng thủ biên cương. Ngài hiểu rằng sự an nguy của vương triều không chỉ nằm ở việc kiểm soát các tướng lĩnh trong nước mà còn phải bảo vệ biên giới khỏi các cuộc xâm lấn từ phương Bắc của người Khiết Đan và các bộ tộc khác. Để giải quyết vấn đề này, triều Tống tăng cường xây dựng các pháo đài và tổ chức các chiến dịch phòng thủ xuyên suốt biên giới.

Triệu Khuông Dận nổi tiếng với hàng loạt cải cách chính trị, quân sự và kinh tế, đặt nền móng cho sự thịnh vượng của nhà Tống.

Cải cách chính trị và xây dựng bộ máy quan lại

Một trong những cải cách sâu sắc nhất của Tống Thái Tổ là xây dựng hệ thống quan lại chuyên nghiệp. Sau thời kỳ Ngũ Đại Thập Quốc, trong đó các tướng lĩnh và các thế lực địa phương nắm giữ quyền lực lớn, Tống Thái Tổ đã giảm thiểu ảnh hưởng của họ bằng cách tăng cường sử dụng chế độ khoa cử. Các quan lại giờ đây phải được tuyển chọn qua các kỳ thi cử, thay vì chỉ dựa vào quan hệ gia đình hay công lao chiến trận. Điều này giúp triều đình Tống có được một đội ngũ quan lại giỏi giang, có trình độ, thực sự trung thành và hiểu biết.

Ngoài ra, triều Tống còn tiến hành quản lý hành chính minh bạch hơn. Các quan lại đều phải chịu sự giám sát từ các cơ quan trung ương và hệ thống kiểm tra, thanh tra được tổ chức để ngăn chặn tham nhũng và lạm quyền. Các chính sách này tạo nên một bộ máy hành chính mạnh mẽ, hiệu quả và bền vững.

Cải cách kinh tế và tài chính

Tống Thái Tổ rất quan tâm đến phục hồi và phát triển nền kinh tế đất nước sau các cuộc chiến tranh kéo dài. Trong thời kỳ đầu của triều đại, ngài đã đẩy mạnh phát triển nông nghiệp, cung cấp cho nông dân những ưu đãi về thuế, khuyến khích sản xuất và tái phân chia đất đai. Chính sách này không chỉ giúp cải thiện đời sống của người dân mà còn tăng nguồn thu cho quốc khố.

Bên cạnh đó, Tống Thái Tổ còn thực hiện cải cách thuế khóa và quản lý tài chính chặt chẽ hơn. Ngài cho thực hiện một hệ thống thu thuế công bằng và hợp lý, hạn chế tình trạng tham nhũng và lạm thu tại các địa phương. Chính sách này giúp tăng cường thu nhập cho triều đình, đảm bảo tài chính ổn định để phục vụ các chiến dịch quân sự và phát triển quốc gia.

Cải cách văn hóa và giáo dục

Tống Thái Tổ cũng rất chú trọng đến sự phát triển văn hóa và giáo dục. Triều Tống phát triển mạnh hệ thống giáo dục quốc gia với việc xây dựng trường học, khuyến khích việc học hỏi và nghiên cứu. Hệ thống khoa cử dưới thời Tống cũng phát triển rực rỡ, giúp triều đình tuyển chọn được những nhân tài khắp mọi miền đất nước.

Ngoài ra, Tống Thái Tổ cũng chủ trương phát triển Nho giáo, coi đây là nền tảng để cai trị đất nước. Chính sách này đã giúp hình thành nên một nền văn hóa tư tưởng phong phú, khuyến khích việc nghiên cứu, học hỏi và thẩm thấu các giá trị đạo đức.

Vai trò và di sản để lại cho thiên triều Tống

Triệu Khuông Dẫn đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử Trung Hoa với vai trò hình thành và củng cố nền móng vững chắc cho triều đại này. Không chỉ là người chấm dứt thời kỳ Ngũ Đại Thập Quốc loạn lạc, ông còn xây dựng một thể chế chính trị ổn định, phát triển nền kinh tế và văn hóa rực rỡ.

Kết thúc thời kỳ Ngũ Đại Thập Quốc loạn lạc

Trước khi Triệu Khuông Dận lên ngôi, Trung Quốc đang chìm trong cuộc chia cắt và chiến tranh kéo dài của thời Ngũ Đại Thập Quốc, với các quốc gia nhỏ lẻ tranh giành quyền lực. Bằng tài cầm quân và chiến lược quân sự tài ba, ông đã dập tắt mọi cuộc chiến tranh cát cứ, thống nhất phần lớn đất nước.

Cuộc binh biến Trần Kiều năm 960 đã mở ra thời kỳ thịnh vượng của nhà Tống, chấm dứt những cuộc xung đột không ngừng giữa các thế lực quân phiệt. Nhờ vào sự lãnh đạo kiên cường và sáng suốt của ông, nhà Tống đã trở thành triều đại hùng mạnh, kéo dài suốt gần 300 năm.

Xây dựng thể chế chính trị và củng cố quyền lực trung ương

Một trong những đặc điểm nổi bật trong triều đại của Triệu Khuông Dẫn là việc xây dựng một hệ thống chính trị ổn định và tập quyền.

Ông nhận thức được rằng sự nguy hiểm tiềm tàng từ các tướng lĩnh cát cứ sẽ đe dọa đến sự tồn vong của triều đình. Vì vậy, ông đã thực hiện chính sách tước binh quyền, giảm thiểu sự ảnh hưởng của quân phiệt và tập trung quyền lực vào tay triều đình. Những cải cách này đã giúp ông kiểm soát được quyền lực trung ương, tạo nên một nền chính trị lớn mạnh và vững chắc.

Triệu Khuông Dận đã củng cố quyền lực trung ương, đặt nền móng cho sự phát triển thịnh vượng của triều đại nhà Tống.

Phát triển nền kinh tế và văn hóa

Triệu Khuông Dận không chỉ nổi bật trong lĩnh vực quân sự và chính trị mà còn là người đưa ra các chính sách phát triển kinh tế. Ông khuyến khích nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp, đồng thời tổ chức lại hệ thống thuế khóa hợp lý, giảm thiểu tham nhũng. Những chính sách này giúp ổn định nền kinh tế sau nhiều năm chiến tranh và tạo tiền đề cho sự phát triển mạnh mẽ sau này.

Ngoài ra, Triệu Khuông Dận rất coi trọng văn hóa và giáo dục. Triều Tống dưới sự lãnh đạo của ông đã xây dựng hệ thống khoa cử, phát triển các trường học và khuyến khích việc nghiên cứu các giá trị Nho giáo. Các chính sách này không chỉ giúp khôi phục nền văn hóa Trung Hoa mà còn tạo dựng một nền tảng trí thức vững chắc, đóng góp vào sự thịnh vượng về văn hóa trong suốt triều đại Tống.

Di sản lâu dài

Triệu Khuông Dận đã tạo ra di sản lâu dài và bền vững cho nhà Tống và cho cả lịch sử Trung Quốc. Chính sách của ông giúp vương triều Tống trở thành một trong những triều đại thịnh vượng nhất trong lịch sử Trung Quốc, không chỉ trong thời kỳ của ông mà còn kéo dài nhiều thế kỷ sau. Những cải cách của ông về chính trị, quân sự và kinh tế tạo ra nền tảng cho một Trung Hoa thống nhất, phát triển và hùng mạnh. Tầm ảnh hưởng của ông vẫn được ghi nhớ trong sử sách và được người đời sau đánh giá cao.

Di sản của Triệu Khuông Dận không chỉ là một triều đại thịnh vượng, mà còn là một bài học về lãnh đạo, chiến lược và tầm nhìn. Chính nhờ vào những cải cách tài tình và sự lãnh đạo mạnh mẽ của ông, nhà Tống đã đạt được những thành tựu vĩ đại, để lại một ảnh hưởng sâu rộng không chỉ trong Trung Quốc mà còn trên toàn thế giới.