Vua Hủi Baldwin IV – Nỗi ám ảnh khiếp sợ của người Hồi giáo
Vua Hủi Baldwin IV, vị vua trẻ của Jerusalem, là minh chứng sống cho ý chí vượt qua nghịch cảnh. Dù mắc căn bệnh hủi tàn phá cơ thể, ông vẫn kiên cường lãnh đạo quân đội, tạo nên chiến thắng lịch sử trước Saladin – chiến binh huyền thoại của đạo Hồi. Vậy điều gì đã làm nên sức mạnh phi thường của vị Vua Hủi của Jerusalem, người được cả thế giới Thiên Chúa giáo tôn kính?
Vua Hủi Baldwin IV (Jerusalem) là ai?
Mặc dù mù lòa, liệt cả tay chân, nhưng Vua Hủi Baldwin IV của Vương quốc Jerusalem vẫn hiên ngang xuất hiện trên chiến trường, trở thành nỗi ám ảnh của quân Hồi giáo thế kỷ XII.
Lịch sử ghi nhận vô số vị vua tài giỏi, dũng mãnh như Pharaoh Ramesses II – người một mình đẩy lùi hàng vạn quân Hittite, hay Alexander Đại đế – người dẫn vài chục kỵ binh đánh bại hàng trăm nghìn quân Ba Tư. Nhưng họ đều là những chiến binh khỏe mạnh, trong khi Baldwin IV lại là một trường hợp đặc biệt. Ông bị căn bệnh phong hủi tàn phá cơ thể, không thể cầm kiếm bằng tay thuận, đi đứng khó khăn vậy mà vẫn làm nên những chiến tích không tưởng.
Chân dung Vua Hủi Baldwin IV
Câu hỏi đặt ra là, làm thế nào một vị vua mắc bệnh hiểm nghèo, biết trước rằng mình không thể sống quá tuổi 30 (thực tế, ông qua đời ở tuổi 24), lại có thể trở thành “lá chắn” bảo vệ Jerusalem khỏi Saladin – chiến binh bất bại của đạo Hồi? Điều gì giúp ông, một người bị coi là tàn phế, trở thành anh hùng cứu rỗi thế giới Thiên Chúa giáo và biểu tượng của các hiệp sĩ dòng Đền?
Đến cuối đời, khi đã hoàn toàn mù lòa và không thể cử động, Baldwin IV vẫn khiến kẻ thù e dè không dám tấn công Jerusalem dù lực lượng của chúng áp đảo. Đó không chỉ là chiến thắng trên chiến trường, mà còn là chiến thắng của ý chí vượt qua mọi giới hạn của con người.
Tuổi thơ Vua Hủi thành Jerusalem
Năm 1161, Hoàng tử Baldwin chào đời tại Jerusalem, vùng đất Thánh thiêng liêng đối với cả Thiên Chúa giáo và Hồi giáo. Là con trai của Vua Amalric và Nữ hoàng Agnes, Baldwin sớm bộc lộ phẩm chất của một nhà lãnh đạo tài ba.
Ngay từ nhỏ, Baldwin đã thể hiện trí thông minh và tinh thần học hỏi đáng ngưỡng mộ. Thầy giáo riêng của hoàng gia – William of Tyre từng mô tả: “Cậu ấy tiếp thu rất nhanh, vẻ ngoài khôi ngô, sáng láng. Với thời gian, Baldwin tự hoàn thiện khả năng của mình, đặc biệt giỏi cưỡi ngựa, vượt xa cả những người trưởng thành. Cậu ấy có trí nhớ phi thường và say mê những câu chuyện lịch sử.”
Tuy nhiên, một sự việc bất ngờ xảy ra khi William phát hiện Baldwin không cảm thấy đau đớn dù bị bạn bè cấu véo. Ban đầu, ông nghĩ rằng cậu bé chỉ đang tỏ ra dũng cảm. Nhưng sau khi kiểm tra kỹ hơn, William nhận ra Baldwin đã mất hoàn toàn cảm giác ở cánh tay, dấu hiệu sớm của căn bệnh hủi.
Thời đó, bệnh hủi là nỗi ám ảnh kinh hoàng. Người ta tin rằng đây là sự trừng phạt của Chúa hoặc Thánh Allah dành cho những kẻ phạm tội. Đặc biệt, với người dân Jerusalem, căn bệnh của Baldwin như điềm báo rằng vương quốc của họ đang đứng trước nguy cơ sụp đổ.
Nhiều nhà sử học tin rằng vị vua thực sự đã sử dụng một chiếc mặt nạ bảo vệ giống như vậy, chứ không chỉ là hình ảnh hư cấu trên phim.
Bốn năm sau khi căn bệnh được phát hiện, vua Amalric qua đời và Baldwin lên ngôi ở tuổi 13. Do tuổi còn nhỏ, quyền nhiếp chính thuộc về người họ hàng gần nhất, Miles of Plancy. Nhưng không lâu sau Miles bị ám sát và Raymond of Tripoli được chỉ định thay thế.
Năm 1175, để duy trì hòa bình tạm thời cho Jerusalem, Raymond ký hòa ước với Saladin, thủ lĩnh vương triều Ayyubid và là biểu tượng của thế giới Hồi giáo khi đó. Nhưng đó chỉ là khởi đầu cho những thử thách cam go đang chờ đợi vị vua trẻ tuổi Baldwin IV.
Trí tuệ và tầm nhìn thiên tài của một bậc anh quân
Baldwin IV, vị vua trẻ của Jerusalem, nhận thức rõ vai trò lịch sử của mình ngay từ khi lên ngôi. Ở tuổi 15, khi bạn bè đồng trang lứa còn mải vui chơi, Baldwin đã gánh trên vai trọng trách nặng nề với một tầm nhìn vượt xa thời đại.
Năm 1176, vua Baldwin chính thức nắm giữ toàn bộ quyền lực của vương quốc. Mặc dù căn bệnh hủi ngày càng trở nên nghiêm trọng, tàn phá cơ thể ông, Baldwin không chấp nhận đầu hàng số phận. Ông thẳng tay xóa bỏ hòa ước với Saladin, hiểu rằng sự nhân nhượng chỉ mang lại hòa bình giả tạo, mở đường cho kẻ thù thôn tính Jerusalem.
Baldwin nhanh chóng hành quân đánh chiếm các vùng xung quanh Damascus, buộc Saladin phải rút quân khỏi Aleppo và chuyển sang thế phòng thủ. Cũng trong năm đó, vị vua trẻ dẫn quân đánh tan đội quân của cháu trai Saladin tại Lebanon và Syria, một minh chứng rõ rệt cho tài chiến thuật xuất sắc.
Vua Hủi dù bị mù và liệt cả hai chân nhưng vẫn khiến đoàn quân của Saladin khiếp sợ
Thay vì bảo vệ Aleppo, Baldwin áp dụng kế “vây Ngụy cứu Triệu” tấn công Damascus, khiến Saladin bất ngờ phải thay đổi chiến lược. Để đối phó với thế lực của Saladin tại Ai Cập, Baldwin lên kế hoạch tấn công trực tiếp vào căn cứ Cairo, Giza và Luxor.
Nhận thức được yếu điểm về thủy chiến, ông khéo léo liên minh với Đế quốc Byzantine để tăng cường sức mạnh quân sự. Đáng tiếc, kế hoạch đầy tham vọng này bị gián đoạn bởi William of Montferrat – anh rể của nhà vua và là nhân tố chủ chốt trong chiến dịch – qua đời. Ngay sau đó, Baldwin cũng bị bệnh tật cản trở, khiến chiến dịch tiêu diệt Saladin không thể hoàn thành.
Triều đình Byzantine vì lo ngại đã rút lui khỏi liên minh. Hệ quả là chiến dịch lớn lao của Baldwin thất bại và Jerusalem không bao giờ có cơ hội tấn công vào cứ địa mạnh mẽ của Saladin.
Các nhà sử học sau này nhận định, nếu chiến dịch của Baldwin thành công, lịch sử Trung Đông lẫn thế giới Thiên Chúa giáo có thể đã rẽ sang một hướng hoàn toàn khác. Jerusalem có thể tồn tại lâu hơn và Saladin – biểu tượng sức mạnh Hồi giáo – có lẽ đã không trở thành huyền thoại như ngày nay.
Chiến thắng kỳ diệu tại Montgisard
Dù mang trên mình căn bệnh hủi quái ác, Vua Hủi của Jerusalem đã ghi dấu ấn lịch sử với chiến thắng huyền thoại tại Montgisard, đánh bại đội quân hùng mạnh của Saladin dù chỉ mới 16 tuổi.
Sau thất bại trong chiến dịch Ai Cập, tình thế của Jerusalem trở nên vô cùng nguy hiểm khi quân đội bị phân tán. Lợi dụng cơ hội, Saladin kéo 26.000 quân tinh nhuệ từ Ai Cập tiến thẳng đến Jerusalem, bỏ qua Baldwin vì tin rằng vị vua trẻ không còn sức kháng cự.
Trong tình cảnh ngặt nghèo, Baldwin triệu tập 600 hiệp sĩ dòng Đền và vài nghìn lính địa phương. Dù tình trạng sức khỏe nguy kịch, Baldwin vẫn quyết định thân chinh dẫn quân ra chiến trường. Khi đội quân của Saladin đang cướp phá các vùng xung quanh, đội quân nhỏ bé của Baldwin bất ngờ tấn công tại Mons Gisardi gần Ramla.
Bất chấp cơ thể tàn phế, Baldwin xuống ngựa, quỳ trước cây Thánh giá khổng lồ để cầu nguyện, rồi đứng lên hô hào binh lính. Đội quân Thiên Chúa với khí thế bừng bừng lao thẳng vào đội hình của Saladin. Chính Baldwin, với bàn tay quấn băng, đã dẫn đầu đoàn quân, đánh thẳng vào trung quân của Saladin.
Trận Montgisard, năm 1177: Đội quân Baldwin IV của Jerusalem đối đầu với Saladin
Kết quả trận chiến vượt ngoài sức tưởng tượng. Đội quân 26.000 người của Saladin bị tiêu diệt gần hết, cháu trai của ông bị chém chết, và bản thân Saladin chỉ thoát thân nhờ cưỡi một con lạc đà đua. Đoàn quân thất trận của Saladin phải chịu đói khát và chỉ còn lại hơn 2.000 người khi về tới Ai Cập.
Trận Montgisard trở thành biểu tượng của lòng dũng cảm và đức tin bất khuất. Baldwin IV, vị vua trẻ mang bệnh hủi, được vinh danh là Đấng cứu thế, Người bảo vệ Đức tin trong khắp các vương quốc Thiên Chúa giáo. Saladin, dù nổi tiếng là Chiến binh bất tử, cũng phải kiêng dè và sau này ra lệnh cấm nhắc đến thất bại này, coi đó như một “chiến thắng giả”.
Montgisard không chỉ là một trận chiến mà còn là minh chứng cho ý chí phi thường, tầm nhìn chiến lược và lòng dũng cảm vượt mọi giới hạn của con người.
24 năm Vua Hủi Jerusalem huyền thoại
Chiến thắng vĩ đại tại Montgisard không thể ngăn cản căn bệnh hủi tàn phá cơ thể Vua Hủi Baldwin IV. Đến năm 1183, nhà vua hoàn toàn bị mù, tứ chi mất chức năng, biến ông thành một người tàn phế.
Không có người kế vị xứng đáng, Baldwin IV chỉ định Guy de Lusignan làm chấp chính. Tuy nhiên, Guy nhanh chóng bộc lộ sự yếu kém, không thể thống nhất các tầng lớp và né tránh đối đầu với Saladin dù đang nắm trong tay đội quân hùng mạnh nhất lịch sử vùng đất Thánh – đội quân mà chính Baldwin đã xây dựng. Một lần nữa, trọng trách bảo vệ Jerusalem lại đặt lên vai vị vua bệnh tật.
Cuối năm 1183, khi Saladin kéo quân vây hãm lâu đài Kerak, nơi tổ chức đám cưới của chị gái Baldwin, nhà vua dù không thể tự di chuyển vẫn ra lệnh đặt mình lên cáng để chỉ huy trận chiến. Thấy Baldwin xuất hiện, Saladin, dù hùng mạnh, cũng phải ra lệnh rút quân, nể phục nỗ lực phi thường của ông.
Ngay cả vào những năm cuối đời, tên tuổi Baldwin IV vẫn gieo rắc nỗi kinh hoàng cho người Hồi giáo.
Năm 1184, Saladin lại thử bao vây Kerak một lần nữa, nhưng kết cục vẫn không thay đổi. Baldwin IV, dù phải nằm cáng vẫn khiến vị thủ lĩnh Hồi giáo nổi danh phải lùi bước.
Ngày 16/5/1185, Baldwin IV qua đời, kết thúc cuộc đời chỉ kéo dài 24 năm nhưng đầy anh hùng ca. Ông được an táng tại nhà thờ Mộ đá ở Jerusalem, nơi khắc dòng chữ “Per Crucem ad Lucem” (Từ cây thánh giá tới ánh sáng).
Hai năm sau cái chết của Vua Hủi Baldwin IV, Guy de Lusignan thất bại thảm hại dưới tay Saladin và Jerusalem rơi vào tay người Hồi giáo.
Các sử gia nhận định rằng, điều khiến Baldwin IV ra đi không phải căn bệnh hủi mà là những vết thương do các trận chiến liên miên gây ra. Dẫu vậy, những gì ông làm được trong 9 năm trị vì ngắn ngủi đã khiến ông trở thành huyền thoại, vượt xa những gì một cuộc đời 90 năm sống yên bình có thể đạt được.
Jerusalem sụp đổ vĩnh viễn, Saladin trở thành nỗi ám ảnh của Thiên Chúa giáo và câu chuyện Thập Tự Chinh bước sang một chương mới với sự xuất hiện của Richard Tim Sư Tử. Nhưng đó lại là câu chuyện của một anh hùng khác…
Với 24 năm cuộc đời ngắn ngủi, Vua Hủi Baldwin IV đã viết nên một câu chuyện anh hùng khó ai sánh kịp. Ông không chỉ là biểu tượng của lòng dũng cảm mà còn là minh chứng cho tinh thần vượt lên nghịch cảnh. Di sản của vị Vua Hủi này đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử, truyền cảm hứng về sự kiên cường và ý chí không khuất phục. Dẫu Jerusalem cuối cùng rơi vào tay Saladin nhưng tên tuổi của Baldwin IV mãi mãi được khắc ghi trong lòng hậu thế.
